Konflikt izraelsko-arabski

Konflikt izraelsko-arabski

Wojny izraelsko-arabskie
Izrael i członkowie Ligi Arabskiej.
Czas	od 15 maja 1948
Miejsce	Bliski Wschód
Terytorium	Azja Zachodnia
Przyczyna	zatargi polityczno-religijne
Wynik	nierozstrzygnięty (trwa)
Strony konfliktu
Izrael Palestyńczycy Liga Państw Arabskich:  Egipt  Syria  Jordania  Irak  Libia  Jemen  Liban
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Konflikt izraelsko-arabski (arab. ‏الصراع العربي الإسرائيلي‎, hebr. הסכסוך הישראלי ערבי) – obejmuje okres ponad pół wieku politycznych napięć i konfliktów zbrojnych, pomiędzy Arabami a Żydami na Bliskim Wschodzie. Swoimi przyczynami wybiega on na dużo wcześniej przed powstaniem państwa Izrael (14 maja 1948) do czasu utworzenia ruchu syjonistycznego, którego celem było stworzenie państwa żydowskiego w tak zwanej Ziemi Izraela.

Konflikt izraelsko-arabski ma charakter etniczny, religijny i terytorialny. Niektórzy uważają go za część wielkiego starcia cywilizacji pomiędzy tzw. Zachodem a Arabami (światem islamu)^[1][2]. Inni uważają, że religijny wymiar jest zupełnie nowym aspektem tego konfliktu^[3].

Niezależnie od przyczyn, konflikt ten jest źródłem niechęci inicjującej liczne ataki na przeciwników w różnych państwach na całym świecie, tym samym poprzez powszechność zjawiska terroru, przybiera charakter konfliktu globalnego.

Wstęp

W pierwszym okresie trwania konfliktu, po I wojnie światowej na terenach Mandatu Palestyny powstało kilka niezależnych państw arabskich. Jednak zmieniające się stosunki między państwami oraz rosnący napływ nielegalnych żydowskich imigrantów po II wojnie światowej doprowadziły do wzrostu napięć i wybuchu przemocy, które doprowadziły do obecnego stanu wzajemnej nieufności.

Poszukując sposobu rozwiązania konfliktu, 29 listopada 1947 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję nr 181 w sprawie podziału Palestyny. W myśl rezolucji:

• państwo żydowskie miało liczyć 14 257 km² powierzchni i 935 tys. mieszkańców;
• państwo arabskie miało liczyć 11 664 km² powierzchni i 814 tys. mieszkańców.

Żydzi zaakceptowali decyzję Zgromadzenia Ogólnego ONZ, jednakże niezadowoleni Arabowie rozpętali spiralę przemocy, która w krótkim czasie doprowadziła do wybuchu wojny domowej w Palestynie (30 listopada 1947).

Wojny izraelsko-arabskie

 Osobny artykuł: Wojny izraelsko-arabskie.

Gdy 14 maja 1948 powstało niezależne państwo Izrael, konflikt żydowsko-arabski w Palestynie przeobraził się w konflikt izraelsko-arabski, który swoim zasięgiem objął teren całego Bliskiego Wschodu i jest jednym z najtrudniejszych do rozwiązania konfliktów na świecie.

Pierwsza wojna izraelsko-arabska wybuchła 15 maja 1948 roku i zakończyła się w 1949 podpisaniem porozumień rozejmowych pomiędzy walczącymi państwami. W 1956 Izrael za namową Wielkiej Brytanii i Francji dokonał agresji na Egipt, co wykorzystały oba państwa europejskie by pod pretekstem ochrony wolnej żeglugi zająć strefę Kanału Sueskiego. Pod międzynarodowym naciskiem w 1957 Izrael, Wielka Brytania i Francja wycofały swoje wojska, a ich miejsce zajęły międzynarodowe siły UNEF. W czerwcu 1967 rozpoczęła się wojna sześciodniowa, w wyniku której Izrael zajął Półwysep Synaj, Strefę Gazy, Judeę z Jerozolimą, Samarię i Wzgórza Golan. W 1973 państwa arabskie rozpoczęły wojnę Jom Kipur, którą po początkowych sukcesach przegrały. Lata 1982-1985 były okresem wojny libańskiej, która znalazła swoją kontynuację w II wojnie libańskiej 2006.

Podstawowe problemy

W konflikcie izraelsko-arabskim wyraźnie da się zauważyć kilka podstawowych problemów:

• brak akceptacji członków Ligi Państw Arabskich dla istnienia żydowskiego państwa Izrael w Palestynie,
• okupacja przez Izrael Zachodniego Brzegu Jordanu i Wzgórz Golan,
• powstanie niezależnego państwa palestyńskiego,
• osadnictwo żydowskie na okupowanych terenach,
• status Jerozolimy: jedno miasto – dwie stolice, święte miasto trzech religii monoteistycznych,
• kwestia powrotu uchodźców palestyńskich,
• kwestia powstrzymania działań zbrojnych i przemocy zarówno ze strony palestyńskiej, jak i izraelskiej.

Proces pokojowy

Podejmowano wiele prób rozwiązania tego konfliktu. Najważniejsze inicjatywy pokojowe to:

• Porozumienie z Camp David
• porozumienia z Oslo
• plan pokojowy dla Bliskiego Wschodu z 2003 roku
• inicjatywa genewska

Zobacz też

• Historia Izraela
• Autonomia Palestyńska
• Konflikt izraelsko-palestyński
• Intifada
• Organizacja Wyzwolenia Palestyny
• Kwartet madrycki
• Stosunki izraelsko-syryjskie

Przypisy

Bibliografia

• Witold Pronobis, Polska i Świat w XX wieku.
• Wojciech Roszkowski, Półwiecze. Historia Polityczna Świata po 1945 roku.
• Artur Patek, Jan Rydel, Józef Janusz Węc, Najnowsza historia świata, Kraków, 2003.