Kręgi szyjne

Kręgi szyjne (łac. vertebrae cervicales skrót: C) – kręgi położone w odcinku szyjnym kręgosłupa. Kręgi te są najmniejszymi ze wszystkich. U ssaków zasadniczo występuje 7 kręgów, istnieją jednakże wyjątki od tej reguły. Nieliczne ssaki mają tylko 6 kręgów szyjnych, natomiast leniwce trójpalczaste 8–10 kręgów. Badania rozwoju embrionalnego leniwców wykazały, że kręgi >7 rozwojowo należą do odcinka piersiowego^[1]. U człowieka odcinek szyjny kręgosłupa tworzy krzywiznę wtórną - lordozę.

Kręgi szyjne człowieka

Typowe kręgi szyjne

Typowymi kręgami są kręgi C3-C6. Ich trzon jest niewielki, o kształcie sześciennym. Na górnej powierzchni po bokach trzonu występują haki trzonu, tworzące staw hakowo-trzonowy z kręgiem położonym wyżej. Od trzonu za pomocą nasad odchodzą blaszki łuku, łączące się w płaszczyźnie strzałkowej w wyrostek kolczysty. Blaszki ograniczają trójkątny otwór kręgowy (foramen vertebrale). Wyrostek kolczysty (processus spinosus) jest krótki i rozdwojony na końcu. Parzyste górne i dolne wyrostki stawowe są pochylone pod kątem 45° do płaszczyzny poziomej.

Parzyste wyrostki poprzeczne (processus transversi) są wysunięte do przodu i zakończone guzkiem przednim i tylnym, pomiędzy którymi znajduje się bruzda nerwu rdzeniowego. Wyrostki poprzeczne ograniczają otwór wyrostka poprzecznego (foramen transversarium) – przebiega w nim tętnica kręgowa z żyłami oraz splotem nerwowym.

Kręgi szyjne nietypowe

Najbardziej nietypowe są dwa pierwsze kręgi odcinka szyjnego: dźwigacz (atlas, kręg szczytowy) oraz obrotnik (axis).

Dźwigacz jest zbudowany z dwóch łuków: przedni i tylny. Łuk przedni od przodu posiada guzek przedni, natomiast z tyłu jest zaopatrzony w dołek zęba. Łuk tylny posiada skierowany do tyłu guzek tylny (szczątkowy wyrostek kolczysty). Pomiędzy łukami obecne są masywne części boczne, na których występują powierzchnie stawowe do połączenia z czaszką i obrotnikiem.

Kręg obrotowy ma trzon przedłużony ku górze - tzw. ząb (dens axis), który łączy się stawowo z dołkiem zęba i umożliwia obrotowe ruchy głową. Jego wyrostek kolczysty jest masywny i rozdwojony na końcu.

Nietypowy jest również ostatni kręg nazywany czasami kręgiem wystającym (łac. vertebra prominens), ponieważ jest to pierwszy wyczuwalny kręg na ludzkiej szyi. Ma masywniejszy wyrostek kolczysty bez rozdwojenia na końcu, a przez otwory wyrostków poprzecznych nie przechodzi tętnica kręgowa.

Przypisy

Bibliografia

• Anatomia człowieka, Adam Bochenek, Michał Reicher. Tom I, wydanie XII. Strony: 222-227. ISBN 83-200-2877-9
• Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów i lekarzy. W. Woźniak (red.), wyd. Edra Urban & Partner, Wrocław 2015. Strony: 82-86. ISBN 978-83-87944-74-2