Księgi symboliczne

Ten artykuł dotyczy dokumentów dotyczących wyznania wiary. Zobacz też: księgi metrykalne, potocznie nazywane księgami wyznaniowymi lub aktami wyznaniowymi w genealogii.

Księgi symboliczne lub Księgi wyznaniowe – zbiór dokumentów, które są oficjalnymi świadectwami wiary poszczególnych Kościołów protestanckich. Wyznania protestanckie, dążąc do ustalenia własnej tożsamości wyznaniowej, formułowały swoją doktrynę w specjalnych zbiorach ksiąg, które noszą też nazwę ksiąg symbolicznych (w nawiązaniu do starożytnych symboli wiary). Zawarte w nich nauczanie ma charakter normatywny (jako norma normata) w stosunku do członków poszczególnych Kościołów, ale z drugiej strony – podlega ono jedynej normie, za jaką w myśl zasady sola scriptura uchodzi Pismo Święte (jako norma normans).

Luteranizm

W Kościołach luterańskich do grona symboli wiary zalicza się zbiór zawarty w Księdze zgody (z łac. Liber Concordiae). Należą do nich:

• Przedmowa (1579),
• Ekumeniczne wyznania wiary:
  • Apostolski symbol wiary (II w.),
  • Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary (IV w.),
  • Atanazjańskie wyznanie wiary (ok. 500).
• Wyznanie augsburskie (1530),
• Obrona Wyznania augsburskiego (1531),
• Artykuły szmalkaldzkie (1537),
• Traktat o władzy i prymacie papieża (1537),
• Mały katechizm Marcina Lutra (1529),
• Duży katechizm Marcina Lutra (1529),
• Formuła zgody (1577).

Kalwinizm

Kościoły ewangelicko-reformowane

Kościoły reformowane wywodzące się z tradycji kalwinizmu kontynentalnego (kościoły ewangelicko-reformowane) do grona ksiąg symbolicznych zaliczają:

• Trzy formy jedności:
  • Katechizm Heidelberski (1563),
  • Konfesja belgijska (1566),
  • Kanony z Dordrechtu (1619).
• Konfesja gallikańska (1559),
• Konfesja II helwecka (1566),
• Deklaracja z Barmen (1934).

Kościół Ewangelicko-Reformowany w RP uznaje, obok Katechizmu Heidelberskiego, Konfesję sandomierską (1570), która stanowi polski historyczny przekład Konfesji II helweckiej. Konfederacja Ewangelicznych Kościołów Reformowanych w Polsce przyjmuje obok trzech form jedności i Konfesji Sandomierskiej, także Konfesję genewską, autorstwa Jana Kalwina (1536).

Kościoły prezbiteriańskie

Kościoły reformowane wywodzące się z tradycji szkockiego kalwinizmu (kościoły prezbiteriańskie) przyjmują następujące księgi symboliczne:

• Konfesja szkocka (1560),
• Standardy westminsterskie:
  • Konfesja westminsterska (1646),
  • Mały Katechizm Westminsterski (1649),
  • Duży Katechizm Westminsterski (1649).

Kościoły kongregacjonalne

Kościoły kongregacjonalne wywodzące się, podobnie jak baptyści, z tradycji angielskich dysydentów, choć odrzuciły autorytety kościelnych synodów, pozostali przy reformowanej tradycji wyrażania wiary w postaci symboli, do których należy:

• Deklaracja z Savoy (1658).

Baptyzm

Baptystyczne symbole wiary obejmują:

• Konfesja I londyńska (1644)
• Konfesja II londyńska (1689)
• Konfesja z New Hampshire (1833)
• Wiara i Poselstwo Baptystów (1925)

Kościół Chrześcijan Baptystów w RP przyjmuje oryginalnie polską Konfesję baptystów polskich (1930).

Metodyzm

Kościoły metodystyczne, zarówno tradycji ewangelickiej, jak też ewangelikalnej i uświęceniowej, przyjmują:

• Artykuły wiary Kościoła metodystycznego (1784).

Adwentyzm

W adwentyzmie występuje w zależności od wyznania duży repertuar literatury symbolicznej. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego przyjmuje za obowiązujące:

• Zasady wiary Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego (1981).