Kwas chlorosiarkowy

Kwas chlorosiarkowy
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
podst.

chlorohydroksy-λ6-sulfanodion

addyt.

chlorydohydroksydodioksydosiarka

wodor.

wodoro(chlorydotrioksydosiarczan)

Inne nazwy i oznaczenia
Stocka

kwas chlorosiarkowy(VI)

inne

kwas chlorosulfonowy

Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

HSO
3Cl

Inne wzory

ClSO
2OH

Masa molowa

116,52 g/mol

Wygląd

ciecz bezbarwna do żółtej[1]

Identyfikacja
Numer CAS

7790-94-5

PubChem

24638

SMILES
O=S(O)(Cl)=O
InChI
InChI=1S/ClHO3S/c1-5(2,3)4/h(H,2,3,4)
InChIKey
XTHPWXDJESJLNJ-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
Gęstość
1,75 g/cm³[1]; ciecz
Rozpuszczalność w wodzie
reaguje z wodą[1]
w innych rozpuszczalnikach
rozpuszczalny w pirydynie[1], dichlorometanie, chloroformie, kwasie octowym, bezwodniku octowym, kwasie trifluorooctowym, chlorku sulfurylu i ciekłym dwutlenku siarki[2], słabo rozpuszczalny w tetrachlorometanie i dwusiarczku węgla[2]
Temperatura topnienia

−80 °C[1]

Temperatura wrzenia

152 °C[1]

Budowa
Typ hybrydyzacji i VSEPR

sp³ – tetraedr

Niebezpieczeństwa
Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2023-09-30]
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Na podstawie podanego źródła[3]
Działanie żrące Czaszka i skrzyżowane piszczele
Niebezpieczeństwo
Zwroty H

H314, H330, H335, EUH014

Zwroty P

P260, P271, P280, P303+P361+P353, P304+P340+P310, P305+P351+P338

NFPA 704
Na podstawie
podanego źródła[5]
0
3
2
W
Numer RTECS

FX5730000

Dawka śmiertelna

LD50 50 mg/kg (szczur, drogą pokarmową)[4]

Stężenie śmiertelne

LC50 4779 mg/m³ (szczur, 4 godziny)[4]

Podobne związki
Podobne związki

kwas fluorosiarkowy, kwas bromosiarkowy, chlorek sulfurylu

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Kwas chlorosiarkowy, HSO
3Cl – nieorganiczny związek chemiczny, monochlorowa pochodna kwasu siarkowego. Używany w przemyśle chemicznym do produkcji detergentów i leków[2].

Właściwości

Kwas chlorosiarkowy to bezbarwna, higroskopijna ciecz w temperaturze pokojowej. Agresywnie dymi na powietrzu. Ma względnie duże ciepło parowania. Występuje w formie tetrahedralnych cząsteczek. Wolno reaguje z węglowodorami nie zawierającymi wiązań podwójnych. Jest silnie żrący i rozkłada się wybuchowo w kontakcie z wodą. W tej reakcji powstają kwas siarkowy i chlorowodór[2]:

HSO
3Cl + H
2O → H
2SO
4 + HCl

Otrzymywanie

Skala przemysłowa

Na skalę przemysłową kwas ten obecnie otrzymuje się absorbując chlorowodór w skroplonym tritlenku siarki[2]:

SO
3 + HCl → HSO
3Cl

Inne metody

Istnieje też możliwość chlorowania kwasu siarkowego pentachlorkiem fosforu. W reakcji tej powstają prócz kwasu chlorosiarkowego, chlorowodór oraz trichlorek fosforylu:

H
2SO
4 + PCl
5 → HSO
3Cl + HCl + POCl
3

Zastosowania

Z kwasu chlorosiarkowego wytwarza się wiele detergentów. Na ten cel zużywa się około 40% globalnej produkcji tego związku. Znajduje on również zastosowanie w syntezie leków i barwników[2].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, s. 4-92, ISBN 978-1-4822-0867-2  (ang.).
  2. ↑ a b c d e f JoachimJ. Maas JoachimJ., FritzF. Baunack FritzF., Chlorosulfuric Acid, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, DOI: 10.1002/14356007.a07_017  (ang.).
  3. ↑ Kwas chlorosulfonowy, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 10 kwietnia 2023, numer katalogowy: 571024 [dostęp 2023-09-30] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. ↑ a b Chlorosulfonic acid, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2015-12-28]  (ang.).
  5. ↑ Chlorosulfonic acid, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, numer katalogowy: 571024 [dostęp 2015-12-28]  (ang.). (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  • p
  • d
  • e
Kwasy beztlenowe
i ich analogi
kwasy tlenowcowodorowe
  • H
    2    S
    aq
  • H
    2    Se
    aq
  • H
    2    Te
    aq
  • H
    2    Po
    aq
kwasy halogenowodorowe
  • HF
    aq
  • HCl
    aq
  • HBr
    aq
  • HI
    aq
  • HAt
    aq
kwasy pseudohalogenowodorowe
Inne
  • HAuCl
    4
  • HAuBr
    4
  • HBF
    4
  • H
    2    PtCl
    6
  • H
    2    SiF
    6
  • HPF
    6
  • HSbF
    6
  • HAsF
    6
Kwasy tlenowe
grupa 6
  • H
    2    CrO
    4    /H
    2    Cr
    2    O
    7
  • H
    2    MoO
    4
  • H
    2    WO
    4
grupa 7
  • HMnO
    4
  • HTcO
    4
  • HReO
    4
grupa 13
  • HBO
    2
  • H
    3    BO
    3
grupa 14
  • H
    2    CO
    3
  • H
    4    SiO
    4    /H
    2    SiO
    3
grupa 15
  • HNO
    2
  • HNO
    3
  • HNO
    4
  • H
    3    PO
    2
  • H
    3    PO
    3
  • H
    3    PO
    4
  • HPO
    3
  • H
    4    P
    2    O
    6
  • H
    4    P
    2    O
    7
  • H
    3    AsO
    3
  • H
    3    AsO
    4
grupa 16
  • H
    2    S
    2    O
    4
  • H
    2    SO
    2
  • H
    2    SO
    3     ⇄ HSHO3
  • H
    2    S
    2    O
    2
  • H
    2    SO
    4
  • H
    2    S
    2    O
    7
  • H
    2    SO
    5
  • H
    2    S
    2    O
    8
  • H
    2    S
    2    O
    3
  • H
    2    S
    2    O
    6
  • H
    2    SeO
    3
  • H
    2    SeO
    4
  • H
    2    TeO
    3
  • H
    6    TeO
    6
grupa 17
  • HClO
  • HClO
    2
  • HClO
    3
  • HClO
    4
  • HBrO
  • HBrO
    2
  • HBrO
    3
  • HBrO
    4
  • HIO
  • HIO
    2
  • HIO
    3
  • HIO
    4
pochodne
  • HSO
    3    F
  • HSO
    3    Cl
  • H
    2    NSO
    3    H
  • HNOSO
    4
  • H
    2    CS
    3
  • H
    2    PO
    3    F
  • HPO
    2    F
    2
  • Kategoria:Kwasy nieorganiczne
Kontrola autorytatywna (rodzaj indywiduum chemicznego):
  • NKC: ph849187