Lakkolit

Na szaro zaznaczany lakkolit i idąca do niego od dołu dajka.
Szczyt Mitra na Svalbardzie

Lakkolit (także: lakolit) – zgodna intruzja o kształcie bochenkowatym z płaską podstawą i wypukłą górną powierzchnią. Wdziera się między już istniejące, starsze warstwy, nie przecinając ich, lecz leżąc zgodnie na warstwie podścielającej i wybrzuszając warstwę nadległą[1][2]. Jest to jedna z form zjawisk plutonicznych, w przeciwieństwie do batolitu powstała na niewielkiej głębokości, przeważnie subwulkaniczna (na głębokości do 1 km[3]), choć znane są też lakkolity hipabisalne (na głębokości 1–5 km[4])[1].

Lakkolit w planie ma kształt zbliżony do kolistego, od spodu przeważnie dochodzi doń żyła (dajka), którą napływała z głębi Ziemi magma[5]. Lakkolity mogą być zbudowane ze skał magmowych głębinowych (np. granit) lub ze skał magmowych wylewnych (np. porfir)[1].

Największym lakkolitem na świecie są Chibiny[potrzebny przypis]. W Polsce lakkolity występują w Górach Wałbrzyskich i w okolicy Dębnika, w obu przypadkach są one zbudowane z porfirów[1].

Zobacz też

  • lopolit
  • fakolit
  • sill
  • dajka

Przypisy

  1. a b c d Żaba
  2. Ryka, Maliszewska
  3. Jaroszewski i in. hasło „intruzja subwulkaniczna”
  4. Jaroszewski i in. hasło „intruzja hipabisalna”
  5. Jaroszewski i in. hasło "lakkolit"

Bibliografia

  • WojciechW. Jaroszewski WojciechW., LeszekL. Marks LeszekL., AndrzejA. Radomski AndrzejA., Słownik geologii dynamicznej, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985, ISBN 83-220-0196-7, OCLC 830183626 .
  • Ryka W., Maliszewska A., 1991: Słownik petrograficzny (hasło „autigen”). Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, (wyd. II popr. i uzup.), ISBN 83-220-0406-0.
  • Żaba J., 2014: Ilustrowana Encyklopedia Skał i Minerałów. Strona 297. Videograf, Chorzów.
Encyklopedia internetowa (intruzja):
  • Britannica: science/laccolith
  • Treccani: laccolite
  • ЕСУ: 53095
  • SNL: lakkolitt