Lepiężnik różowy

Lepiężnik różowy - budowa

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

lepiężnik

Gatunek

lepiężnik różowy

Nazwa systematyczna

Petasites hybridus (L.) Gaertn., B. Mey. & Scherb.
Oekon. Fl. Wetterau 3:184. 1801

Synonimy

Petasites officinalis Moench

Multimedia w Wikimedia Commons

Lepiężnik różowy (Petasites hybridus) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje w całej niemal Europie (bez Skandynawii) oraz w Turcji, na Kaukazie, Zakaukaziu i w Dagestanie^[3]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze, ale szczególnie często spotykany jest w pasmie Karpat.

Morfologia

Część podziemna: Posiada duże, walcowate i zgrubiałe kłącze o nieprzyjemnym zapachu.

Łodyga: Ma grubą, mięsistą łodygę kwiatostanową, na której skrętolegle wyrastają na wiosnę bezogonkowe, lancetowate, różowe łuski, które podczas rozwoju rośliny stopniowo zielenieją, przekształcając się w małe liście. Czerwonawa łodyga jest zawsze pojedyncza i prosto wzniesiona.

Liście: Oprócz niewielkich liści łodygowych, lepiężnik wytwarza też liście odziomkowe wyrastające bezpośrednio z kłącza. Liście te rozwijają się dopiero po przekwitnięciu kwiatów. Podobnie jak liście odziomkowe lepiężnika białego Petasites albus, są największymi liśćmi wśród roślin dziko rosnących w Polsce. Osiągają średnicę nawet 60 cm. Mają długie ogonki, wyrastające z kłącza pionowo lub ukośnie do góry. Ich blaszka liściowa o sercowato-nerkowatym kształcie jest nierówno ząbkowana i na dolnej powierzchni u młodych liści pokryta gęstym, krótkim kutnerem. Wydzielają charakterystyczny, nieprzyjemny zapach. Często mają powygryzane przez ślimaki różnej wielkości dziury.

Kwiaty: Jest to jedna z najwcześniej kwitnących wiosną roślin. Już w marcu można dostrzec wyłaniające się z gruntu grube pąki tej rośliny. Zakwita jeszcze przed rozwojem liści. Drobne kwiaty zebrane są w koszyczki, a te w grona na szczycie łodygi. Występuje niepełna dwupienność. Na niektórych okazach występują głównie kwiaty żeńskie, a na niektórych dominują kwiaty męskie. Kwiaty żeńskie składają się tylko ze słupka o długiej szyjce, oraz z puchu (powstałego z przekształconego okwiatu). Kwiaty męskie mają koronę z 5 płatkami, zrośniętymi dołem w rurkę, pręciki zrośnięte w rurkę, oraz niepłodny słupek. Koszyczki z przewagą kwiatów żeńskich są większe (średnica ok. 1 cm) od koszyczków z przewagą kwiatów męskich, które mają średnicę ok. 0,5 cm. Jasnoróżowe kwiaty, podobnie jak liście, wydzielają słabą woń.

Owoc: Niełupki o długości 6–8 mm, wyposażone w białożółty puch, umożliwiający przenoszenie ich przez wiatr, nieraz na dalekie odległości.

Biologia i ekologia

Zasiedla bardzo różnorodne środowiska. Najbujniej i najobficiej jednak rozwija się w wilgotnych zaroślach nadrzecznych, nad brzegami potoków, w rowach, wąwozach. W niektórych miejscach tworzy duże, jednogatunkowe skupiska. Lubi gleby próchniczne, okresowo podmakające. Jest hemikryptofitem i wskaźnikiem dobrze natlenionych wód. Jest rośliną charakterystyczną dla Ass. Phalarido-Petasitetum hybridi.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-27].

Bibliografia

František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.