Lofofor

Lofofory poszczególnych osobników (zoidów) w kolonii współczesnego mszywioła

Lofofor – aparat czułkowy niektórych wtórnojamowych bezkręgowców morskich, złożony z podstawy i korony orzęsionych czułków otaczających otwór gębowy. Korona może mieć kształt taśmowaty, pierścieniowaty, podkowiasty lub spiralnie skręcony. Lofofor pełni funkcję organu filtrującego pokarm i oddechowego.

Obecność lofoforu jest cechą diagnostyczną lofoforowców (Lophophorata, zwanych mniej poprawnie czułkowcami – Tentaculata), czyli ramienionogów, kryzelnic i mszywiołów. Podobną cechę wykazywano u innych bezkręgowców, w związku z czym trwają dyskusje, które z koron czułków są homologiczne. Obecnie przyjmuje się, że:

  • Spiralny szkielet lofoforu widoczny pomiędzy rozchylonymi skorupkami muszli jurajskiego ramienionoga Liospiriferina rostrata
    u ramienionogów i kryzelnic (określanych łącznie jako Brachiozoa)[1] jest to na pewno cecha homologiczna[2];
  • lofofor u mszywiołów jest najprawdopodobniej homologiczny[3];
  • podobny organ u kielichowatych (Entoprocta) mógłby być homologiczny, choć nie spełnia ścisłej definicji lofoforu (odbyt jest położony wewnątrz korony czułków, a u lofoforowców na zewnątrz)[1];
  • podobny organ u pióroskrzelnych jest prawdopodobnie konwergentny[1].

U niektórych ramienionogów lofofor posiada szkielet wewnętrzny, który u form kopalnych zwykle bada się metodą szlifów seryjnych, lecz w niektórych rzadkich przypadkach można go wypreparować (np. preparaty Gonzague'a Dubara)[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c GonzaloG. Giribet GonzaloG., Gregory D.G.D. Edgecombe Gregory D.G.D., The invertebrate tree of life, Princeton Oxford: Princeton University Press, 2020, ISBN 978-0-691-17025-1 [dostęp 2023-07-18] .
  2. ↑ Nielsen et al.. Cladistic analyses of the animal kingdom. „Biological Journal of the Linnean Society”. 57, s. 385–410, 1996. (ang.). 
  3. ↑ JinJ. Guo JinJ. i inni, A Cambrian tommotiid preserving soft tissues reveals the metameric ancestry of lophophorates, „Current Biology”, 32 (21), 2022, 4769–4778.e2, DOI: 10.1016/j.cub.2022.09.011, ISSN 0960-9822 [dostęp 2023-07-18]  (ang.).
  4. ↑ A.T.A.T. Halamski A.T.A.T. i inni, Aparaty brachialne ramienionogów—kolekcja G. Dubara (1896–1977), „Przegląd Geologiczny”, 55 (12/2), 2007, s. 1117–1118, 1172 [zarchiwizowane z adresu] , [Tekst na ss. 1117–1118, plansza na s. 1172; dwa oddzielne pliki PDF na stronie wydawcy.].

Bibliografia

  • Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
  • Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
Encyklopedia internetowa (narząd):
  • Britannica: science/lophophore