Lucerna siewna

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

lucerna

Gatunek

lucerna siewna

Nazwa systematyczna

Medicago sativa L.
Sp. pl. 2:778. 1753

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[3]

najmniejszej troski

Multimedia w Wikimedia Commons

Lucerna siewna (Medicago sativa L.) – gatunek rośliny należący do rodziny bobowatych. Rodzimy obszar jego występowania to Afryka Północna (Algieria, Libia, Maroko, Tunezja), znaczna część Azji i niemal cała Europa, ale rozprzestrzenił się także na niektórych innych obszarach Afryki (Egipt, Afryka Południowa, Azory), w Australii i na Nowej Zelandii, w Finlandii, w Ameryce Północnej i Południowej^[4]. Jest uprawiany w licznych rejonach świata. W Polsce jest uprawiany, często dziczejący, kenofit^[5].

Morfologia

Łodyga: Prosta, wzniesiona, silnie rozgałęziona, osiąga długość 30-90 cm.
Liście: Złożone, trzylistkowe. Listki podłużne, owalne, na szczycie ząbkowane i zaostrzone.
Korzeń: Palowy, drewniejący, bez rozgałęzień, rośnie na głębokość 3-10 m.
Kwiaty: Fioletowe do purpurowych, zebrane w groniasty, główkowaty kwiatostan złożony z 5-30 kwiatków. Kwiaty wielkości 8-12 mm.
Owoce: Wielonasienny strąk, brunatny, skręcony z drobnymi, jasnobrązowymi, owalnymi nasionami.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Spotykana jest przede wszystkim w uprawie, ale często dziczeje i porasta także przydroża, murawy i zarośla. Kwitnie od maja do września. Nasiona powstać mogą wyłącznie w wyniku zapylenia krzyżowego, jest bowiem rośliną samopłonną – zarodki powstałe w wyniku zapylenia własnym pyłkiem obumierają^[6].

Systematyka i zmienność

Tworzy mieszańce z lucerną sierpowatą (lucerna pośrednia)^[5]. W nowszych ujęciach taksonomicznych lucerna mieszańcowa jest uznawana za podgatunek lucerny siewnej – Medicago sativa L. nothosubsp. varia (Martyn) Arcang.Comp. fl. ital. 160. 1882^[4].
Liczne dawniej wyróżniane podgatunki i odmiany lucerny siewnej, jak również kilka innych gatunków, uważane są zwykle za synonimy typowej formy gatunku^[4].

Zastosowanie

Roślina uprawna – uprawiana już w starożytności. Ze względu na dużą zawartość białka jest ważną rośliną pastewną^[7]. Nadaje się na zielonkę, na siano i na kiszonkę, wchodzi w skład wielu mieszanek traw pastewnych^[7]. 1 kg zielonki z lucerny ma wartość 0,15–0,20 jednostek owsianych, zawiera 25–40 g białka strawnego. 1 kg siana z lucerny odpowiada 0,45–0,70 j.o. i zawiera 90–160 g białka strawnego w zależności od fazy wegetacji. Zaletą lucerny jako rośliny paszowej jest wysoka zawartość białka, wapnia i karotenu^[8]. Znajduje się w rejestrze roślin rolniczych Unii Europejskiej.
Od niedawna jest używana również w celach spożywczych. Jej podkiełkowane nasiona nadają się do sałatek i na kanapki^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ Medicago sativa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Wykłady. Morfologia. [dostęp 2010-02-26].
↑ ^a ^b Uprawa lucerny siewnej. [dostęp 2010-01-25]. (pol.).
↑ praca zbiorowa: Zootechniczny słownik encyklopedyczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1965, s. 296.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .