Lycoperdon

Purchawka
Ilustracja
Purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

purchawkowate

Rodzaj

purchawka

Nazwa systematyczna
Lycoperdon Pers.
Ann. Bot. (Usteri) 1: 4 (1794)
Typ nomenklatoryczny

Lycoperdon perlatum Pers. (1796)

Multimedia w Wikimedia Commons

Lycoperdon Pers. (purchawka) – rodzaj grzybów z rodziny purchawkowatych (Lycoperdaceae)[1]. W Europie występuje 14 gatunków.

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lycoperdaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Synonimy naukowe: Bovistella Morgan, Calvatiella C.H. Chow, Capillaria Velen., Cerophora Raf., Handkea Kreisel, Lycoperdon subgen. Bovistella (Morgan) Jeppson & E. Larss., Lycoperdon subgen. Utraria (Quél.) Jeppson & E. Larss., Priapus Raf., Sufa Adans., Utraria Quél.[2]

Polska nazwa pochodzi od dźwięku wydawanego po nadepnięciu dojrzałego owocnika. Nazwa naukowa pochodzi od greckiego λύκος, tj. wilk oraz πέρδομαι – wypuszczam gazy jelitowe (por. prasłowiańskie *pьrdjǫ, *pьrděti). Nazwę polską podał Józef Jundziłł w 1830 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym rodzaj ten opisywany był też jako prochówka[3].

Charakterystyka

Owocniki kuliste lub odwrotnie gruszkowate z zarodnikami wewnątrz. Podczas dojrzewania powoli brązowiejące. Po naciśnięciu zarodniki rozpylają się wydostając na zewnątrz przez otworek w górnej części owocnika. Trzony płonne. Wysyp zarodników: oliwkowobrązowy do umbrowobrązowego. Zarodniki okrągławe, gładkie do brodawkowatych, bez pory rostkowej[4].

Grzyby saprotroficzne rosnące na ziemi, rzadko na martwym drewnie. Większość gatunków jest jadalna, jednak do spożycia nadają się tylko osobniki młode, dopóki ich wnętrze jest białe[4].

Gatunki występujące w Polsce:

  • Lycoperdon caudatum J. Schröt. 1889 – purchawka długostopkowa
  • Lycoperdon decipiens Durieu & Mont. 1848 – purchawka stepowa
  • Lycoperdon dermoxanthum Vittad. 1843 – tzw. kurzawka drobniutka
  • Lycoperdon echinatum Pers. 1794 – purchawka jeżowata
  • Lycoperdon ericaeum Bonord. 1857 – purchawka wrzosowiskowa
  • Lycoperdon excipuliforme (Scop.) Pers. 1801 – purchawka fiolowata[5]
  • Lycoperdon lividum Pers. 1809 – purchawka cisawa
  • Lycoperdon mammiforme Pers. 1801 – purchawka łatkowata
  • Lycoperdon molle Pers. 180 – purchawka miękka
  • Lycoperdon nigrescens Wahlenb. 1794 – purchawka czarniawa
  • Lycoperdon norvegicum Demoulin 1971 – purchawka norweska
  • Lycoperdon perlatum Pers. 1796 – purchawka chropowata
  • Lycoperdon pratense Pers. 1797 – tzw. purchaweczka spłaszczona
  • Lycoperdon purpurascens (Berk. & M.A. Curtis) Sacc. 1888
  • Lycoperdon radicatum Durieu & Mont. 1848[6] – tzw. kurzaweczka korzeniowata
  • Lycoperdon umbrinum Pers. 1801 – purchawka brunatna

Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum[7]. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody[3].

Przypisy

  1. ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-09-01]  (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20]  (ang.).
  3. ↑ a b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 413–417, ISBN 83-89648-09-1 .
  4. ↑ a b E.E. Gerhardt E.E., Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
  5. ↑ Nazwa polska podana przez J. Jundziłła w 1830.
  6. ↑ Według Index Fungorum takson niepewny.
  7. ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-10-20]  (ang.).
Encyklopedia internetowa (takson):
Identyfikatory zewnętrzne:
  • BioLib: 60749
  • EoL: 16350
  • GBIF: 2513348
  • identyfikator iNaturalist: 48444
  • NCBI: 5427