Maciej Zembaty

Maciej Zembaty

Maciej Zembaty w Warszawie w maju 2009
Imię i nazwisko	Jan Maciej Zembaty
Data i miejsce urodzenia	16 maja 1944 Tarnów
Data i miejsce śmierci	27 czerwca 2011 Warszawa
Typ głosu	bas
Gatunki	poezja śpiewana
Zawód	wokalista, poeta, scenarzysta
Aktywność	1965–2011
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Maciej Zembaty, właśc. Jan Maciej Zembaty^[1] (ur. 16 maja 1944 w Tarnowie^[a][2], zm. 27 czerwca 2011 w Warszawie^[3]) – polski poeta, satyryk, scenarzysta, reżyser radiowy, muzyk i tłumacz, głównie poezji Leonarda Cohena.

Życiorys

Dzieciństwo spędził w Wadowicach, do których, wkrótce po narodzinach, przeniósł się wraz z rodziną^[a][2].

Uczył się gry na fortepianie w średniej szkole muzycznej, uczęszczał również do liceum plastycznego, w którym historii uczył go Jacek Kuroń^[4][2]. Ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Pracę magisterską napisał na temat polskiej piosenki i gwary więziennej. Dzięki swym badaniom stał się jednym z pierwszych specjalistów od grypsery. Przez krótki czas studiował również w warszawskiej PWST oraz na wydziale reżyserskim łódzkiej filmówki^[4][2].

Zadebiutował w 1965 na Festiwalu w Opolu, gdzie uzyskał wyróżnienie jury oraz nagrodę za najlepszy debiut autorski.

Był poliglotą, znającym siedem języków^[jakich?], w tym z trzech tłumaczył teksty i piosenki^{[potrzebny przypis]}.

W 1972 dzięki Maciejowi Karpińskiemu^[5] zetknął się z piosenkami Leonarda Cohena. W ciągu kilku miesięcy przetłumaczył ich kilkanaście, zaś w całym swoim życiu – ponad 60. Większość z nich opublikował w tomikach, zarówno w obiegu oficjalnym, jak i poza nim. Wydał także kilka płyt z własnymi aranżacjami i wykonaniami piosenek kanadyjskiego autora. Jego tłumaczenie piosenki „Partisan” stało się jednym z nieoficjalnych hymnów^[6] „Solidarności”.

W 1972 we współpracy z Jackiem Janczarskim stworzył radiowe słuchowisko Rodzina Poszepszyńskich, które stało się jedną ze sztandarowych audycji rozrywkowych Polskiego Radia. Tworzone i nadawane było z dłuższymi przerwami przez 25 lat, a jego bohaterowie stali się parodią postaci znanych z innych seriali radiowych takich jak Matysiakowie i W Jezioranach.

W latach 70. związał się też z Programem Trzecim Polskiego Radia, gdzie prowadził między innymi autorską audycję Płyty nasze i naszych przyjaciół, Zgryz, był też jednym z prezenterów Zapraszamy do Trójki – pierwszej i jedynej podówczas audycji nadawanej na żywo, z telefonicznym udziałem słuchaczy.

W pierwszą rocznicę Sierpnia 1980 współtworzył Pierwszy Przegląd Piosenki Prawdziwej „Zakazane Piosenki” – imprezę będącą „antyfestiwalem sopockim” prezentującą twórców i twórczość poza peerelowską cenzurą.

Album Alleluja sprzedano w ponad 400 tys. egzemplarzy, dzięki czemu w 1986 przyznano wydawnictwu certyfikat złotej płyty. W latach 80. występował w duecie z Johnem Porterem.

W 1988 nagrał recytowany wstęp do piosenki „Galaktyczny zwiad” grupy Papa Dance.

Poza tłumaczeniami z angielskiego i własną twórczością, opublikował także kilka przekładów wierszy i piosenek autorów rosyjskich, głównie tzw. pieśni błatnych. Przez wiele lat Zembaty współpracował także z polskimi reżyserami. Zasłynął jako scenarzysta i autor muzyki do kilku filmów, m.in. Około północy (1977), Sam na sam (1977) i serialu telewizyjnego Siedem życzeń (1984). W tym ostatnim użyczył również głosu kotu o imieniu Rademenes.

Wspierał kampanię Muzyka Przeciwko Rasizmowi Stowarzyszenia „Nigdy Więcej”. Zamieścił jej logotyp na płycie Ostatnia posługa. Czarne przeboje 65–88^[7].

Od listopada 2007 radio Tok FM emitowało ostatnie słuchowisko Macieja Zembatego – Przygody Wuja Alberta.

Był autorem piosenki „Ostatnia posługa”, śpiewanej na melodię marsza żałobnego Chopina.

Zembaty wrócił do pisania w 2007 roku; w tym też roku założył własny blog^[8].

Zmarł w wyniku zatrzymania akcji serca^[9]. 8 lipca 2011 Maciej Zembaty został pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie^[10][11] (kwatera D29-tuje-7)^[12].

Odznaczenia

• 2011: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie)^[13]

Twórczość

Książki

• Historia, która przydarzyła się pewnej pszczołopodobnej Prudencji, Maciej Zembaty i Emilia Freudenreich, KAW, Warszawa 1976
• Makabra i współczucie, (wybór tekstów z obszernymi notkami autobiograficznymi), Maciej Zembaty z przedmową Jacka Janczarskiego i ilustracjami Piotra Dumały; Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1996 (miękka oprawa, 220 stron) ISBN 83-7023-518-2
• Rodzina Poszepszyńskich Story, Maciej Zembaty i Jacek Janczarski. Da Capo, Warszawa, 1997 (miękka oprawa, 192 strony) ISBN 83-7157-242-5
• Piosenki z trumienki, Maciej Zembaty. Twój Styl, Warszawa, 2002 (miękka oprawa, 113 stron) ISBN 83-7163-314-9
• Mój Cohen, Maciej Zembaty. MTJ Agencja Artystyczna, Warszawa, 2003 (miękka okładka, 232 strony) ISBN 83-911888-9-2
• Piosenki, Maciej Zembaty, Edward Stachura, Włodzimierz Wysocki. Anagram, Warszawa, 1992 (miękka oprawa, 176 stron) ISBN 8190011239

Dyskografia

• 1983: Ballady Leonarda Cohena (Akademickie Radio Pomorze)
• 1984: Ballady Leonarda Cohena (Poljazz)
• 1985: Ballady Leonarda Cohena: „Alleluja” (Pronit M-0022)
• 1985: Ballady Leonarda Cohena: „Tańcz mnie po miłości kres / Goście” (Pronit)
• 1988: Cohen Live (Rogot)
• 1988: Alleluja Live (Rogot)
• 1988: Greatest Hits Czyli Ostatnia Posługa (Pronit)
• 1988: More Cohen by Maciej Zembaty (Canto)
• 1988: 7 życzeń - Piosenki kota Rademenesa (Tesco)
• 1989: Manhattan Live (Tesco)
• 1989: W prosektorium (Rogot)
• 1994: Ballady Leonarda Cohena (Quartet)
• 1998: Ostatnia posługa. Czarne przeboje 65–88
• 1998: Zembaty STGS (Canto)
• 2000: Siła niewolników (Selles)
• 2000: Ballady (Agencja Artystyczna MTJ)
• 2002: In My Secret… Live (Agencja Artystyczna MTJ)
• 2002: Manhattan (Canto)
• 2002: 35 × Leonard Cohen (Agencja Artystyczna MTJ, 3CD)
• 2002: Piosenki z trumienki (podwójny album 1965–2002; Canto/System)
• 2004: Rodzina Poszepszyńskich (Agencja Muzyczna Polskiego Radia)
• 2005: Jestem twój (MTJ)
• 2009: Wolność znaczy Freedom (Nevermind 1–2)

Filmografia

Źródło: ^[14]

• 1970: Czkawka (etiuda szkolna; aktor)
• 1971: Niebieskie jak Morze Czarne (tekst piosenki)
• 1976: Nosił wilk razy kilka (film krótkometrażowy; scenariusz)
• 1976: Przechadzka (film animowany; współautor scenariusza)
• 1977: Około północy (scenariusz)
• 1977: Sam na sam (współpraca reżyserska, scenariusz)
• 1979: Terrarium (mężczyzna na przyjęciu u Marii; nie występuje w czołówce)
• 1984: Siedem życzeń (scenariusz, dialogi, dubbing – głos kota Rademenesa; nie występuje w czołówce)
• 1999: Palce lizać (lektor, odc. 2–9)
• 1999: O dwóch takich, co nic nie ukradli (tekst piosenki)
• 2003: Biała Róża (etiuda fabularna; wykonanie piosenki)
• 2004: Piosenką w komunę (film dokumentalny; jako on sam)

Teatr

• 1973: Lament (teksty piosenek), Teatr Wybrzeże, Gdańsk
• 1990: Goście (przekład), Słupski Teatr Dramatyczny, Słupsk
• 2002: Cohen (przekład), Teatr Muzyczny „Roma”, Warszawa
• 2006: Słynny niebieski prochowiec (przekład), Teatr Polski, Bielsko-Biała
• 2007: Pieśni miłości i nienawiści (przekład), Teatr im. Ludwika Solskiego, Tarnów
• 2009: Słynny niebieski prochowiec (przekład), Teatr Piosenki, Wrocław

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Maciej Zembaty w bazie Discogs.com (ang.)
• Maciej Zembaty na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Maciej Zembaty w bazie IMDb (ang.)
• strona archiwalna