Macierzanka halna
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | jasnotowce | ||
| Rodzina | jasnotowate | ||
| Rodzaj | macierzanka | ||
| Gatunek | macierzanka halna | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Thymus alpestris Tausch ex A. Kern. Sched. Fl. Exsicc. Austro-Hung. 1: 56 (1881)[3] | |||
| |||
Macierzanka halna (Thymus alpestris) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jasnotowatych. Występuje w zachodniej i środkowej Europie[3]. W Polsce rośnie w Karpatach i Karkonoszach[4].
Morfologia
- Pokrój
- Półkrzew tworzący luźne darnie o wysokości 5–15 cm.
- Łodyga
- Łodygi długo pełzające po ziemi i zakorzeniające się. Część pędów jest zakończona kwiatostanami, część jest płonna. Pędy płonne są długie, płożące się i rosną przez wiele lat. Kwitnące pędy wznoszą się do góry. Pędy kwiatostanowe wyrastają z pędów płonnych, są wyraźnie 4-kanciaste i nagie, tylko krawędzie mają owłosione krótkimi i odgiętymi w dół włoskami.
- Liście
- Jajowate, eliptyczne lub okrągłojajowate, o długości do 11 mm. Są dość cienkie i prawie nagie (nieliczne rzęski występują tylko na nerwach). Wyrastają na bardzo krótkich ogonkach – długość ogonków nie przekracza 0,25–0,5 długości blaszki liściowej. Boczne nerwy słabo widoczne i nie łączą się ze sobą w jeden okrężny nerw. Ta cecha nerwacji liści różni ten gatunek od podobnych gatunków – macierzanki karpackiej i macierzanki nadobnej. Cechą charakterystyczną jest również to, że na łodygach kwiatowych liście są w kierunku wierzchołka wybitnie coraz to większe.
- Kwiaty
- Zebrane w luźną główkę, czasami wydłużoną. Kielich kwiatów jest owłosiony tylko dołem, lub niemal nagi, jest dwuwargowy, przy czym górna warga jest dłuższa od dolnej i ma trójkątnie lancetowate ząbki. Korona o ciemnopurpurowym kolorze i długości 5-8 mm. Występuje, podobne, jak u wszystkich macierzanek różnosłupkowość; część kwiatów na tym samym okazie ma dłuższe szyjki słupków i krótsze pręciki (te kwiaty są mniejsze), a część kwiatów odwrotnie, ma dłuższe pręciki i krótsze szyjki słupków (te kwiaty są większe).
- Owoc
- Rozłupnia. Rozpada się na 4 twarde, suche rozłupki.
Biologia i ekologia
- Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
- Siedlisko: murawy, skały, upłazy, hale. W Tatrach rośnie aż do piętra halnego.
Zmienność
Tworzy mieszańce z macierzanką zwyczajną.
Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
- ↑ a b Thymus alpestris Tausch ex A.Kern., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-05] .
- ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 552, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
Bibliografia
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
