Marceli z Ancyry

Ten artykuł dotyczy biskupa Ancyry z III wieku. Zobacz też: Marcellinus, kronikarz z VI wieku.

Marceli z Ancyry, (łac.) Marcellinus episcopus Ancyranus (zm. ok. 374) – biskup Ancyry (późniejsza Ankara) w Galacji w Azji Mniejszej.

Marceli był zdecydowanym przeciwnikiem arianizmu, występując przeciw niemu na I Soborze Nicejskim, a później walcząc gorliwie o ortodoksję chrześcijańską u boku św. Atanazego. W swojej gorliwości w zwalczaniu arianizmu posunął się aż do przyjęcia w swoim Piśmie polemicznym (ok. 334 r.) pozycji sabeliańskich, za co został złożony z urzędu biskupiego (336 r.) i skazany na wygnanie. Jego ortodoksyjność uznał synod rzymski z 340 r. oraz synod w Sardyce z 343/344 r., ale ostatecznie potępił go Sobór konstantynopolitański I z 381 r. Z dzieł Marcelego znamy: Wyznanie wiary (zachowane u Epifaniusza z Salaminy)^[1][2], O świętym Kościele przekazane pod imieniem Antyma z Nikomedii oraz pseudoatanazjańskie O wcieleniu i przeciw arianom, które też prawdopodobnie jest jego autorstwa.

Marceli twierdził, argumentując to Pismem Świętym, że Bóg jest duchem oraz niepodzielną Jednością. Słowo, czyli Logos, było w Bogu jako immanentny Rozum, który był z Nim tożsamy. W ten sposób zwalczał więc koncepcję Logosu jako osobnej hipostazy, bo według niego groziłoby to rozbiciem jedności i prowadziłoby do politeizmu. Logos w stworzeniu i objawieniu uzewnętrznił się jako czynna energia Boga. Jego wyjście od Boga (Marceli twierdzi, że nie można mówić o zrodzeniu) jest rozprzestrzenieniem się lub rozszerzaniem się boskiej Monady, która w momencie stworzenia i wcielenia staje się diadą, ale nie ulega podziałowi, a w momencie zesłania Ducha Świętego - triadą. Przy końcu czasów Logos i Duch Święty wrócą do Boga-Monady i Bóg znów stanie się Jednością.

Uczniem Marcelego był biskup Sirmium Fotyn.

Przypisy

Bibliografia

• BertholdB. Altaner BertholdB., AlfredA. Stuiber AlfredA., Patrologia. Życie, pisma i nauka Ojców Kościoła, PawełP. Pachciarek (tłum.), Warszawa: „Pax”, 1990, ISBN 83-211-1079-7, OCLC 749227568 .brak strony (książka)
• J.N. DJ.N.D. Kelly J.N. DJ.N.D., Początki doktryny chrześcijańskiej, EmilE. Stanula (tłum.), JuliaJ. Mruk (tłum.), Warszawa: „Pax”, 1988, ISBN 83-211-0930-6, OCLC 69616968 .brak strony (książka)