Masaccio

Autoportret, fragment obrazu St. Peter Raising the Son of Theophilus and St. Peter Enthroned as First Bishop of Antioch, S. Maria del Carmine

Imię i nazwisko

Tommaso di Ser Giovanni di Simone

Data urodzenia

21 grudnia 1401

Data śmierci

1428

Narodowość

włoska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

renesans

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

Masaccio, właśc. Tommaso di Ser Giovanni di Simone (ur. 21 grudnia 1401 w San Giovanni Valdarno, w prowincji Arezzo, zm. 1428 w Rzymie) – włoski malarz quattrocenta.

Przypuszczalnie był synem notariusza. Jako jeden z pierwszych artystów w kręgu kultury zachodniej tworzył przekonujące pod względem anatomicznym wizerunki nagiego ludzkiego ciała. Wraz z architektem Filippem Brunelleschim i rzeźbiarzem Donatellem, Masaccio stał się pionierem renesansu. Dzięki Brunelleschiemu zdobył wiedzę o matematycznych proporcjach, natomiast od Donatella przejął zainteresowanie sztuką antyczną, co sprawiło, że nie poddał się rozpowszechnionemu wtedy stylowi gotyckiemu. Jego malarstwo nie koncentrowało się na detalach i ornamentacji, lecz przedstawiało świat w sposób sumaryczny, a płaskie plamy zastąpiło iluzją trójwymiarowości.

Przetrwały tylko cztery prace, o których w sposób niekwestionowany można powiedzieć, że są dziełem Masaccia. Jednakże różne inne obrazy, w całości lub części, także przypisuje się właśnie jemu. Wszystkie dotyczą tematów religijnych. Twórczość Masaccia wywarła duży wpływ na późniejszą sztukę florencką.

Trójca Święta

Osobny artykuł: Święta Trójca (obraz Masaccia).

Do jego najsławniejszych dzieł należy fresk z lat 1425–1428, namalowany w kościele Santa Maria Novella we Florencji, z przedstawieniem Trójcy Świętej w otoczeniu Maryi, św. Jana Ewangelisty i pary fundatorów. W dziele tym po raz pierwszy w pełni zastosowano prawidłową perspektywę (prawdopodobnie wykreśloną przez Brunelleschiego).

Freski w Kaplicy Brancaccich

Kolejne ważne dzieło to freski z kaplicy Brancaccich (Florencja), namalowane wspólnie z Masolinem w latach 1426–1427. Do najsłynniejszych należą Wygnanie z raju i Grosz czynszowy, gdzie Masaccio w niespotykany dotąd sposób wykorzystał efekty światłocieniowe. Światło nie jest jednolite i rozproszone, jak do tej pory, ale pada z jednego, precyzyjnie określonego źródła (rzeczywiste okno kaplicy).

Giorgio Vasari tak napisał o freskach Masaccia:

Kaplica Brancaccich we florenckim kościele Santa Maria del Carmine była odwiedzana przez niezliczonych artystów. Uczyli się oni sztuki, kopiując postacie wyglądające jak żywe, którym nie dorównywały żadne z malowanych współcześnie. Masaccio dał początek pięknemu stylowi nowoczesnemu; wszyscy malarze i rzeźbiarze, którzy studiowali w tej kaplicy, stali się wybitnymi i uznanymi artystami. Byli to m.in.: Fra Angelico, Filippo Lippi, jego syn Filippino (ten, który ukończył dzieło Masaccia), Baldovinetti, Andrea del Castagno, Andrea del Verrocchio, Domenico Ghirlandaio, Sandro Botticelli i boski Michał Anioł; również Rafael ukształtował tam swój styl, a także Lorenzo di Credi (...). Słowem wszyscy, którzy chcieli zaznajomić się z wielką sztuką, szli po naukę do kaplicy, aby uzyskać od Masaccia wskazówki i zasady tworzenia pięknych postaci^[1].

Grosz czynszowy
Chrzest neofitów
Rozdanie dóbr gminy potrzebującym i śmierć Ananiasza
Św. Piotr uzdrawiający chorych swoim cieniem

Dzieła

Madonna z Dzieciątkiem i św. Anną – 1424, Galeria Uffizi we Florencji
Ukrzyżowanie – 1426, Museo di Capodimonte, Neapol
Madonna z Dzieciątkiem i aniołami – 1426, National Gallery w Londynie
Adoracja Dzieciątka – 1426, Gemäldegalerie, Berlin
Ukrzyżowanie św. Piotra i ścięcie św. Jana Chrzciciela – 1426, tempera na desce, 21 × 61 cm, Gemäldegalerie, Berlin
Tryptyk Colonna
- Św. Hieronim i św. Jan Chrzciciel (panel lewy) – 1428, 114 × 55 cm, National Gallery w Londynie
- Założenie Bazyliki Matki Bożej Większej (panel środkowy rewers) – 1428, 144 × 76 cm, Museo di Capodimonte, Neapol
- Św. Jeremiasz i św. Jan Chrzciciel (panel prawy) – 1428, 114,3 × 54,3 cm, Philadelphia Museum of Art, Filadelfia
- Św. Piotr i św. Paweł (panel lewy rewers) – 1428, 114 × 55 cm, Philadelphia Museum of Art, Filadelfia
- Wniebowzięcie Matki Boskiej (panel środkowy) – 1428, 144 × 76 cm, Museo di Capodimonte, Neapol
- Św. Liberiusz i św. Maciej (panel prawy rewers) – 1428, 114 × 55 cm, National Gallery w Londynie
Święta Trójca – 1425, Kościół Santa Maria Novella we Florencji
Adam i Ewa
Anna Samotrzeć z pięcioma aniołami – 1425
Chrzest neofitów – 1425-1427
Grosz czynszowy – 1425-1427
Święty Piotr uzdrawiający chorych swoim cieniem – 1426-1427
Maria z Dzieciątkiem i czterema aniołami – 1425
Portret młodzieńca z profilu – 1425
Narodziny (tondo) – 1427-1428
Tryptyk w kościele św. Juwenalisa w Cascii – 1422
Wygnanie z Raju – 1425-1427