Mikołaj Cichowski

Mikołaj Cichowski
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data urodzenia	1598
Data i miejsce śmierci	27 marca 1669 Kraków

Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	jezuici

Mikołaj Cichowski znany też jako Cichovius, Cichowczyk (ur. 1598, zm. 27 marca 1669 w Krakowie) – jezuita, pisarz i polemista religijny, przeciwnik braci polskich.

Życiorys

Urodził się w Wielkopolsce, w rodzinie plebejskiej. Jego pierwotne nazwisko nie jest znane, sam pisał się Cichovius. W 1615 wstąpił do zakonu jezuitów i przez 3 lata pełnił funkcję furtiana. Po studiach wykładał filozofię, teologię i egzegezę w kolegiach jezuickich (m.in. w Poznaniu). Równocześnie był kaznodzieją ludowym i misjonarzem. Autor licznych publikacji poświęconych zwalczaniu arianizmu. Potwierdzał to także w toczonych przez siebie dysputach (m.in. u J. Wielopolskiego w Rożnowie). Był jednym z głównych inspiratorów wygnania braci polskich, a po uchwale sejmowej z 1658 nawoływał do konsekwentnego egzekwowania ustawy. Zajmował się sprawami unii, m.in. dysputując z archimandrytą Innocentym Gizelem. Bronił prawnej egzempcji jezuitów polskich, szczególnie ws. płacenia dziesięcin.

Twórczość

Centuria argumentorum pro summa et naturali Christi Domini divinitate... collecta^[1], Kraków 1641, drukarnia F. Cezary, wznow. Kraków 1649, (w odpowiedzi arianie wydali: Centuria argumentorum caesa, 1652)
Colloquium Kioviense de processione Spiritus Sancti a Patre et Filio. Inter... Innocentium Gizel... et Nicolaum Cichovium, Kraków 1649, drukarnia S. Bertutowic
Credo Arianorum seu Confessionis Socinistarum^[2], Kraków 1649, drukarnia F. Cezary
Responsum theologicum ad triplex scriptum... Joannis Markiewicz... contra exemptionem patrum Societatis Jesu a soluendis decimis^[3], Rzym 1650, drukarnia F. Corbelleti, (inne wydanie pt. Responsum pro exemptione, Rzym 1654, Braniewo 1680)
Wizerunek nieprawdy ariańskiej^[4], Kraków 1650, drukarnia W. Piątkowski
Angelici doctoris S. Thomae Aquinatis de Beatissima Virginis Deiparae immaculata conceptione sententia. E multis eius operibus studiose collecta et edita^[5], Poznań 1651, drukarnia A. Regulus, (wznow.: Wiedeń 1660, Passawa 1720)
Trzydzieści przyczyn, dla których każdy zbawienia... szanujący ma się odrażać od zboru tego, który ariańskim zowią; z krótką refutacją Katechizmu rakowskiego napisane^[6], Kraków 1652, drukarnia F. Cezary
Nowe zawstydzenie socinistów^[7], Kraków 1653, drukarnia Ł. Kupisz, wznow. Kraków 1654
Wyklęcie ministrów ariańskich, którzy chcąc się wykręcić z tego, co im zadano w Nowym zawstydzeniu, że diabła za Boga prawdziwego mają... zaklęli diabła, którego... Bogiem prawdziwym zowią^[8], Kraków 1654, drukarnia F. Cezary
Epistola paraenetica ad... Jonam Schlichtyng de Bukowiec: V. C. eius epistolae apologeticae reddita. Cui addita est Harmonia fidei catholicae^[9], 1655, wznow. 1659(?)
Tribunal SS. Patrum orientalium et occidentalium ab Orientibus summe laudatorum, ad quod... controversias expendandas, graeci schismatis propugnatoribus proponit^[10], Kraków 1658, drukarnia F. Cezary, (przekł. polski, skrócony: T. Rutka, pt. Tribunał Świętych Ojców greckich..., Lwów 1692, wznow. Lwów 1698
Manes Schlichtingiani seu Trutina vindiciarum manium^[11], Kraków 1659, drukarnia A. Piotrkowczyk
Pogrom diabła ariańskiego abo Odpis na dwie książki, które arianie o diable napisali^[12], Kraków 1659, drukarnia A. Piotrkowczyk
Desperata causa Arianorum seu Prodromus^[13], Kraków 1660, drukarnia F. Cezary
Obrona zacnych i pobożnych ludzi... przeciwko paskwilowi od jakiegoś ministra ariańskiego przeciw nim napisanemu; z namową do Stanów Koronnych wniesioną, aby przy konstytucjach przeciw arianom... stali^[14], Kraków 1661, drukarnia F. Cezary
Namowa do ich mościów koronnych, aby przy konstytucji przeciw arianom statecznie stali i do exekucji przystępowali^[15], (bez osobnego tytułu stanowi cz. 2 dziełka pt. Obrona zacnych i pobożnych ludzi...)
Speculum samosathenistarum vel socianistarum^[16], Kraków 1662, drukarnia F. Cezary
Triumphus Sanctissimae et aeternum adorandae Trinitatis... a patribus Societatis Jesu... instructus^[17], Kraków 1662, drukarnia F. Cezary

Przypisy

↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Credo arrianorvm sev confessionis socinistarum vel samosathenistarum vulgo arrianorum [...] imposturae detectae, wyd. 1649 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-23] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Credo arrianorvm sev confessionis socinistarum vel samosathenistarum vulgo arrianorum [...] imposturae detectae, wyd. 1649 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Responsvm theologicvm ad triplex scriptum a. r. d. Ioannis Markievicz canonici Posnaniensis praepositi Casimirien. etc. contra exemptionem patrum Societatis Iesu a soluendis decimis, 1650 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Wizervnk nieprawdy arryańskiey postrzeżoney w rozbieraniu wykładu na niektore mieysca Pisma S. o Bostwie Syna Bozego y o Troycy Przenaswiętszey w Łucławicach przez P.J.S. napisanego y prawdziwym nieprawdziwie nazwanego, wyd. 1650 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Angelici Doctoris s. Thomae Aquinatis De Beatissimae Virginis Deiparae immaculata conceptione sententia, wyd. 1660 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-23] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Trzydziesci przyczyn, dla ktorych każdy zbawienia dusznego y poczciwości swoiey szanuiący ma się odrażać od zboru tego, ktory arriańskim zowią, z krotką refutacyą katechizmu rakowskiego, wyd. 1652 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-23] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Nowe zawstydzenie socinistow abo jak ich pospoliciw zowią arrianow : w ktorym się to pokazuie iaśnie ze arriani dyabła za Boga prawdziwego maią y wedle sznuru swey konfessyey boską mu cześć oddawać powinni, przydane są niektore zdania pp. ewangelikow o zborze arriańskim, wyd. 1654 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-23] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Wyklęcie ministrow arrianskich, ktorzy chcąc się wykręcić z tego co im zadano w Nowym zawstydzeniv, ze dyabła za Boga prawdziwego maią y że go czcią boską czcić powinni, przez ktoregoś z swych mocą, ktorey nie mieli zaklęli diabła, którego iednak iak przed, tym tak teraz bogiem prawdziwym zowią, wyd. 1654 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Epistola paraenetica ad [...] Ionam Schlichting de Bukowiec, eius epistolae apologeticae reddita ; cvi addita est harmonia fidei catholicae [...] emendatior secundis curis edita, wyd. 1655 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-23] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Tribvnał Swiętych Oycow Greckich starszenstwo biskvpom rzymskim nad patriarchami wschodniemi przysądzaiący z Tribvnałv łacinskiego, wyd. 1692 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Manes Slichtingiani sev Trvtina vindiciarvm manivm confessionis socinianae Varsauiae exustae editarum a D. Iona Slichting producta in publicum, wyd. 1659 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Pogrom diabła arrianskiego abo odpis na dwie ksiąszki, ktore Arriani o diable napisali, wyd. 1659 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Desperata cavsa arrianorvm sev Prodromvs trivmphi Sanctissimae Trinitatis conscripti, anno seculari Societatis Iesv nondum editi, wyd. 1660 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Obrona zacnych y poboznych lvdzi, ktorzy zbrzydziwszy się bluznierstwami sekty arryanskiey abo socynskiey do Kościoła się ś. katholickiego vdali : przeciwko paskwilowi od iakiegoś ministra arriańskiego przeciw nim napisanęmu y po Podgorzu rozsianęmu a namową do Stanow Koronnych wniesioną aby przy Konstytucyach przeciw arryanom vchwalonych statecznie stali, wyd. 1661 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Namowa do ich mośćiow pánow koronnych, áby przy konstytucyey przećiw aryánom ná dwu seymách uchwaloney, státecznie stali y do exekucyey przystępowáli, wyd. 1661 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Specvlvm Samosathenistarvm vel Socinistarvm vvlgo Arrianorvm in quo ostenditur Samosathenistas vel Socinistas seu Arrianos tantopere in religione christiana, dissidere a catholicis et euangelicis [...], wyd. 1662 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .
↑ MikołajM. Cichowski MikołajM., Trivmphvs Sanctissimae et aeternum adorandae Trinitatis de Samosathenistis vel Socinistis, vulgo Arrianis saeculo praecedente : a patribus Societatis Iesv multiplici verbi diuini Panoplia fortissime impugnatis instructus, wyd. 1662 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-26] .

Bibliografia

700 lat myśli polskiej. Filozofia i myśl społeczna XVII wieku, Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa 1979
Bibliografia Literatury Polskiej - Nowy Korbut, t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 91-93

Literatura uzupełniająca

Stanisław Bednarski T. J.: Cichowski (Cichovius) Mikołaj. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 4: Chwalczewski Jerzy – Dąbrowski Ignacy. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1938, s. 29. Reprint wydany przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 1989, ISBN 83-04-03291-0.