Montanoa
 Montanoa bipinnatifida | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | astrowce | ||
| Rodzina | astrowate | ||
| Podrodzina | Asteroideae | ||
| Rodzaj | Montanoa | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Montanoa Cervantes La Llave et Lexarza, Nov. Veg. Descr. 2: 11. 1825[3][4] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| M. tomentosa Cervantes[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
| |||
Montanoa Cerv. – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 29 gatunków. Rośliny te występują w Ameryce Środkowej (na północy sięgając po północny Meksyk) oraz w północno-zachodniej Ameryce Południowej (w Wenezueli, Kolumbii, Ekwadorze i Peru). Jako rośliny introdukowane rosną też w północnej Argentynie, południowej Afryce (tam są inwazyjne[5]), na Bliskim Wschodzie, w południowej Azji i we wschodniej Australii[4]. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne. M. quadrangularis jest źródłem surowca drzewnego; z pni tego gatunku wyrabiano słupy telegraficzne i krokwie. M. tomentosa była rośliną pokarmową dla Azteków, stosowana była też do leczenia dolegliwości kobiecych[5].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny, krzewy i drzewa o prosto wzniesionych pędach[6].
- Liście
- Naprzeciwległe, o blaszce zwykle jajowatej, całobrzegiej, czasem pierzasto wcinanej[6].
- Kwiaty
- Skupione w koszyczkach tworzących wiechowaty lub baldachogroniasty tyrs. Okrywy są zwykle półkuliste. Ich listki w liczbie 3–7 ułożone są w jednym lub dwóch rzędach. Dno koszyczka jest wypukłe, z łuszczynkami. Kwiaty języczkowe są kremowobiałe. Kwiaty rurkowe są żółte, zielonożółte, szarobiałe lub białawe, obupłciowe lub funkcjonalnie męskie. Pręcików jest 5, z czarnymi lub żółtymi pylnikami[6].
- Owoce
- Niełupki lekko spłaszczone lub czterokanciaste, czarne do czerwonobrązowych, nagie lub rzadko owłosione. Puchu kielichowego brak[6].
Systematyka
Rodzaj z plemienia Heliantheae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae[7]. W obrębie plemienia rodzaj wyodrębniany jest w monotypowe podplemię Montanoinae H. Rob. (1978)[6].
- Wykaz gatunków[4]
- Montanoa affinis S.F.Blake
- Montanoa andersonii McVaugh
- Montanoa angulata V.M.Badillo
- Montanoa atriplicifolia (Pers.) Sch.Bip. ex Klatt
- Montanoa bipinnatifida (Kunth) K.Koch
- Montanoa echinacea S.F.Blake
- Montanoa fragrans V.M.Badillo
- Montanoa frutescens DC.
- Montanoa gigas Rzed.
- Montanoa grandiflora DC.
- Montanoa guatemalensis B.L.Rob. & Greenm.
- Montanoa hexagona B.L.Rob. & Greenm.
- Montanoa hibiscifolia Benth.
- Montanoa imbricata V.A.Funk
- Montanoa josei V.A.Funk
- Montanoa karvinskii DC.
- Montanoa laskowskii McVaugh
- Montanoa leucantha (Lag.) S.F.Blake
- Montanoa liebmannii (Sch.Bip.) S.F.Blake
- Montanoa mollissima Brongn. ex Groenland
- Montanoa ovalifolia DC.
- Montanoa pteropoda S.F.Blake
- Montanoa quadrangularis Sch.Bip.
- Montanoa revealii H.Rob.
- Montanoa serboana B.L.Turner
- Montanoa speciosa DC.
- Montanoa standleyi V.A.Funk
- Montanoa tehuacana B.L.Rob.
- Montanoa tomentosa Cerv.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-09-09] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-09-09] (ang.).
- ↑ a b Montanoa Cervantes, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-09-09] .
- ↑ a b c d Montanoa Cerv., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-09-09] .
- ↑ a b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 598, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e K.K. Kubitzki K.K. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 469-470, ISBN 978-3-540-31050-1 .
- ↑ Genus Montanoa Cerv.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-09-09].
