Nadwodnik okółkowy

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

nadwodnikowate

Rodzaj

nadwodnik

Gatunek

nadwodnik okółkowy

Nazwa systematyczna

Elatine alsinastrum L.
Sp. Pl. 1: 368. 1753

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[3]

bliski zagrożenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Nadwodnik okółkowy (Elatine alsinastrum) – gatunek rośliny z rodziny nadwodnikowatych (Elatinaceae Dumort.).

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje na rozproszonych stanowiskach w środkowej, południowej i wschodniej Europie, w zachodniej Azji i północnej Afryce. W Polsce po 1980 r. potwierdzono 12 stanowisk, zlokalizowanych na Pojezierzu Myśliborskim, Równinie Gorzowskiej, Pojezierzu Gnieźnieńskim i w dolinach Sanu, Wisły i Nidy^[4].

Morfologia

Łodyga: 3–5 mm grubości, dęta, naga, do 100 cm wysokości.
Liście: Siedzące. U formy lądowej 8–16 liści w okółku, jajowatych lub podługowato lancetowatych; u formy wodnej 3 liście w okółku, równowąskolancetowate^[4].
Kwiaty: Drobne, zielonobiałe, czterokrotne.
Owoc: Kulista torebka. Nasiona długie, cylindryczne, lekko zagięte.

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od lipca do września. Nasiona rozsiewane są przez ptaki^[5]. Liczba chromosomów 2n=40. Rośnie na mulistej glebie na brzegach stawów i kałuż.

Zagrożenia i ochrona

Od 2014 roku roślina jest objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową^[6]. W latach 2004–2014 gatunek znajdował się pod ochroną ścisłą^[7]. Zamieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) jako gatunek wymierający (kategoria E)^[8]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię EN (zagrożony)^[9]. Umieszczony także w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (2001) jako gatunek narażony na wymarcie (kategoria VU). W wydaniu z 2014 roku otrzymał kategorię EN (zagrożony)^[10]. Źródłem zagrożenia jest zanieczyszczenie wód oraz zanikanie siedlisk^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-18] (ang.).
↑ Elatine alsinastrum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b A. Popiela: Nadwodnik okółkowy. W: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: 2001, s. 250-252. ISBN 83-85444-85-8.
↑ ^a ^b Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 45, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.