Nerw podjęzykowy

Nerw podjęzykowy (łac. nervus hypoglossus) – w anatomii człowieka dwunasty nerw czaszkowy, o charakterze ruchowym.

Anatomia

Ta sekcja od 2017-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Komórki korzeniowe nerwu XII tworzą jądro początkowe nerwu podjęzykowego (nucleus nervi hypoglossi) w rdzeniu przedłużonym. Biegnąc między oliwką a piramidą wychodzi na powierzchnię rdzenia przedłużonego w jego bruździe bocznej przedniej (sulcus lateralis anterior) kilkunastoma nićmi korzeniowymi. Następnie pień nerwu opuszcza jamę czaszki przez kanał nerwu podjęzykowego w bocznej części kości potylicznej, wewnątrz kanału oddaje wstecznie biegnącą gałąź oponową (ramus meningeus nervi hypoglossi). Wewnątrz swojego kanału nerw XII otoczony jest gęstym splotem żylnym. Nerw biegnie następnie w dół, do tyłu od nerwu błędnego z którym łączą go liczne anastomozy. Jego torem biegnie gałąź górna pętli szyjnej (radix superior ansae cervicalis). Następnie przechodzi na powierzchnię boczną nerwu X i przebiega po przyśrodkowej powierzchni mięśnia rylcowo-językowego. W dalszym przebiegu nerw XII zagina się do przodu tworząc łuk (arcus nervi hypoglossi), i dochodzi do języka po zewnętrznej powierzchni mięśnia gnykowo-językowego. Na końcu swojego przebiegu rozpada się na drobne gałęzie językowe (rami linguales nervi hypoglossi).

Obszar unerwienia

Nerw XII prowadzi włókna ruchowe do wszystkich mięśni języka, poza mięśniem podniebienno-językowym. Włókna czuciowe zawarte w gałęzi oponowej unerwiające oponę twardą tylnego dołu czaszki pochodzą z nerwu językowego.

Patologia

 Osobny artykuł: Porażenie nerwu podjęzykowego.

Porażenie nerwu podjęzykowego jednostronne powoduje, że wysunięty język zbacza na stronę chorą (wiąże się to z przewagą mięśnia bródkowo-językowego). Obustronne porażenie nerwu XII powoduje całkowite porażenie języka (glossoplegia), utrudniające w bardzo dużym stopniu mowę, przełykanie i żucie.

Bibliografia

• Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński: Zarys anatomii człowieka. Szczecin: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004. ISBN 83-200-3362-4.brak strony w książce
• Janina Sokołowska-Pituchowa (red.) Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny. Wyd. VII. PZWL 2005 ISBN 83-200-3185-0.