Obione szypułkowa
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | goździkopodobne | ||
| Rząd | goździkowce | ||
| Rodzina | szarłatowate | ||
| Rodzaj | łoboda | ||
| Gatunek | obione szypułkowa | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Atriplex pedunculata (L.) Cent. Pl. I 33 1755. | |||
| |||
| |||
Obione szypułkowa (Atriplex pedunculata L.) – gatunek rośliny w różnych systemach klasyfikacyjnych z rodziny komosowatych lub szarłatowatych.
Taksonomia
W zależności od pozycji systematycznej rodzaju obione Halimione gatunek jest włączany do niego jako Halimione pedunculata (L.) Aellen[3][4] lub do rodzaju łoboda Atriplex sect. Halimus jako Atriplex pedunculata L.[5][6] Halimione tworzy grupę siostrzaną względem Atriplex sensu stricto. Za połączeniem rodzajów świadczy rozmycie między ich przedstawicielami cech pierwotnie wskazywanych jako charakterystyczne dla Halimione – podługowate, całobrzegie i szare liście oraz silnie powiększające się po kwitnieniu przysadki. Za odrębnością rodzajów, obok potwierdzonym w analizach molekularnych DNA tworzeniem sąsiadujących linii rozwojowych, świadczą odnalezione nowe synapomorfie specyficzne dla trzech gatunków Halimione – przyrastanie owocni do przysadek oraz nietypowa budowa łupiny nasiennej – błoniastej, składającej się z dwóch warstw komórek izodiametrycznych[7].
- Synonimy[6]:
- Ceratocarpus maritimus Pall. ex M.Bieb.
- Ceratocarpus salinus Pall.
- Diotis atriplicina Spreng.
- Halimione pedunculata (L.) Aellen
- Obione pedunculata (L.) Moq.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje na północnych wybrzeżach Europy Środkowej oraz od wybrzeży Morza Czarnego do Ałtaju. W Polsce gatunek występował na Westerplatte i koło Kołobrzegu[8].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina zielna osiągająca 30 cm wysokości, pokryta białawymi, gęstymi, łuskowatymi włosami.
- Liście
- Na ogonku, tępe, podłużnie jajowate, całobrzegie.
- Kwiaty
- Podkwiatki zrośnięte, odwrotnie trójkątne. Szypułki kwiatów żeńskich wydłużają się po dojrzeniu owoców[4].
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna, bezwzględny halofit. Gatunek charakterystyczny zespołu Puccinellietum maritimae[9].
Zagrożenia
Kategorie zagrożenia:
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)[10]: Ex (wymarły); 2016: RE (wymarły na obszarze Polski)[11].
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin[12]: EX (extinct, wymarły)
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 38, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].
- ↑ a b The Plant List Atriplex pedunculata. [dostęp 2011-03-30].
- ↑ Gudrun Kadereit, Evgeny V. Mavrodiev, Elizabeth H. Zacharias, Alexander P. Sukhorukov. Molecular phylogeny of Atripliceae (Chenopodioideae, Chenopodiaceae): Implications for systematics, biogeography, flower and fruit evolution, and the origin of C4 photosynthesis. „American Journal of Botany”. 97, 10, s. 1664-1687, 2010. DOI: 10.3732/ajb.1000169.
- ↑ H. Piotrowska 2001. Obione szypułkowa. s. 89-90. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
- ↑ W. Matuszkiewicz Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
