Oleg Mądry

Oleg Mądry
Ѡльгъ вѣщїи

kniaź Nowogrodu
Okres	od 879 do 912
Poprzednik	Ruryk
Następca	Igor Rurykowicz
książę Kijowski
Okres	od 882 do 912
Poprzednik	Askold i Dir
Następca	Igor Rurykowicz
Dane biograficzne
Data urodzenia	ok. 845
Data śmierci	912
Przyczyna śmierci	ukąszenie węża

Oleg Mądry (ok. 845–912; starorus. Ольгъ, Ѡльгъ вѣщїи^[1], staronord. Helgi, ukr. Олег Віщий, ros. Олег Вещий) – książę zwierzchni Rusi w latach 879–912, następca i krewny Ruryka.

Życiorys

Oleg objął władzę nad Rusią Nowogrodzką po śmierci Ruryka w 879 roku, z powodu niepełnoletności syna Ruryka – Igora Rurykowicza. Szybko jednak umocnił swą władzę i nie oddał jej Igorowi aż do śmierci.

W 882 Oleg przyłączył do Rusi Nowogrodzkiej Smoleńsk i jak podaje Powieść minionych lat, w tym samym roku ruszył na Kijów^[2], którym władali dawni towarzysze Ruryka, Askold i Dir. Oleg podbił Kijów, a Askolda i Dira prawdopodobnie zwabił w pułapkę i rozkazał skrytobójczo zamordować. Wkrótce po tych wydarzeniach Oleg z przyczyn geopolitycznych przeniósł stolicę swego państwa z Nowogrodu Wielkiego do Kijowa, co dało początek Rusi Kijowskiej.

Wiadomości źródłowe na temat Olega są skąpe i nie zawsze pewne, ale wiadomo, że przyczynił się on do zjednoczenia wschodniej Słowiańszczyzny, podporządkowując sobie m.in. plemiona Siewierzan, Dulebów, Tywerców i innych. Walczył też z koczowniczymi Chazarami, którzy stanowili wielkie zagrożenie dla plemion ruskich. O tym wspomina też Aleksander Puszkin w swoim wierszu:

Как ныне сбирается вещий Олег

Отмстить неразумным хазарам...

I oto wybiera się Oleg, kniaź wieszczy
Nieść zemstę zuchwałym Chazarom

(tłum. Mieczysław Jastrun)

Oleg nawiązał także kontakty handlowe i polityczne z Bizancjum. W 907^[3] roku wyruszył na wyprawę do Konstantynopola, co zaowocowało podpisaniem w 911^[3] roku pokoju z cesarzem bizantyńskim Leonem VI i pierwszej w dziejach Rusi umowy handlowej.

Oleg zmarł w roku 912. Według Powieści minionych lat, pogański czarownik obwieścił mu, że zginie z powodu swojego ukochanego konia. Oleg trzymał się od niego daleko, a kiedy dowiedział się, że koń już dawno nie żyje, zapragnął zobaczyć jego szczątki. Gdy Oleg nastąpił na czaszkę konia, wyśmiał wróżbitę, ale wówczas wypełzł z czaszki wąż, który śmiertelnie ukąsił Olega^[4].

Zobacz też

Przypisy

↑ Постоянная Историко-Археографическая Комиссия Академии Наук СССР, Полное Собрание Русских Летописей, t. 1, Лаврентьевская Летопись, Ленинград 1926–1928, s. 23 (ros.).
↑ AndersA. Hedman AndersA., Анатолий НиколаевичА.Н. Кирпичников Анатолий НиколаевичА.Н., Викинги и Славяне, 1998, Cytat: Вся жe Русь стала называться Gardariki — «страна гардов» (= городов). На ранних этапах своeй истории Рюриково городище (дрeвнeйший Новгород русских лeтописeй IX — X вв.) являлось резиденцией князeй — Рюрика, Олeга, откуда в 882 г.(…) .
↑ ^a ^b Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Cesarstwo Niemieckie – Arabowie na półwyspie pirenejskim. T. 17. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 211. ISBN 978-83-7425-697-1.
↑ Повесть временных лет [online] (ros.).

Bibliografia

Kazimierz Lepszy (red.): Słownik biograficzny historii powszechnej do XVII stulecia. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1968.

Władcy Rusi Kijowskiej

Wielcy książęta kijowscy	Oleg Mądry (882–912) Igor I (912–945) Olga regentka (945–962) Światosław I (962–972) Jaropełk I (972–978) Włodzimierz I Wielki (978–1015) Światopełk I Przeklęty (1015–1016) Jarosław I Mądry (1016–1018) Światopełk I Przeklęty (1018–1019) Jarosław I Mądry (1019–1024) Mścisław Chrobry (1024) Jarosław I Mądry (1024–1054) Izjasław I (1054–1068) Wsiesław I Briaczysławicz (1068–1069) Izjasław I (1069–1073) Światosław II (1073–1076) Wsiewołod I (1077) Izjasław I (1077–1078) Wsiewołod I (1078–1093) Światopełk II Michał (1093–1113) Włodzimierz II Monomach (1113–1125) Mścisław I Harald (1125–1132) Jaropełk II (1132–1139) Wiaczesław I (1139) Wsiewołod II Cyryl Olegowicz (1139–1146) Św. Igor II Olegowicz (1146) Izjasław II Pantelejmon (1146–1149) Jerzy I Dołgoruki (1149–1150) Wiaczesław I i Izjasław II Pantelejmon (1150) Jerzy I Dołgoruki (1150–1151) Wiaczesław I i Izjasław II Pantelejmon (1151–1154) Wiaczesław I i Rościsław I Michał (1154) Rościsław I Michał (1154–1155) Izjasław III Dawidowicz (1155) Jerzy I Dołgoruki (1155–1157) Izjasław III Dawidowicz (1157) Mścisław II Iziasławicz (1157–1158) Rościsław I Michał (1158–1161) Izjasław III Dawidowicz (1161) Rościsław I Michał (1161–1167) Włodzimierz III Macoszyn (1167) Mścisław II Iziasławicz (1167–1169) Gleb I Jurijewicz (1169–1170) Mścisław II Iziasławicz (1170) Gleb I Jurijewicz (1170–1171) Włodzimierz III Macoszyn (1171) Michał I Jurijewicz (1171) Roman smoleński (1171–1172) Światosław III czernihowski (1172) Roman smoleński (1172–1173) Wsiewołod III Wielkie Gniazdo (1173) Światosław III czernihowski (1173) Ruryk II Wasyl (1173) Jarosław II (1173–1174) Wsiewołod III Wielkie Gniazdo (1174–1176) Światosław III czernihowski i Roman smoleński (1176–1178) Światosław III czernihowski (1178–1180) Ruryk II Wasyl (1180–1181) Światosław III czernihowski i Ruryk II Wasyl (1181–1194) Ruryk II Wasyl i Wsiewołod IV Czermny (1194–1197) Ruryk II Wasyl (1197) Ruryk II Wasyl i Wsiewołod IV Czermny (1197–1202) Ingwar I (1202–1203) Ruryk II Wasyl (1203) Roman II Halicki (1203–1205) Rościsław II Rurykowicz (1205) Ruryk II Wasyl (1205–1206) Wsiewołod IV Czermny (1206–1207) Ruryk II Wasyl (1207–1210) Wsiewołod IV Czermny (1210–1214) Ingwar I (1214) Mścisław III Dobry Romanowicz smoleński (1214–1223) Włodzimierz IV Dymitr Rurykowicz (1223–1233) Iziasław IV Mścisławicz smoleński (1233–1234) Włodzimierz IV Dymitr Rurykowicz (1234–1236) Jarosław II Wsiewołodowicz (1236–1238) Michał II Wsiewołodowicz (1238–1240) Rościsław III Mścisławowicz (1240) Daniel I Halicki (1240) Rościsław III Mścisławowicz (1240–1243) Daniel I Halicki (1243) Michał II Wsiewołodowicz (1243–1246) Rościsław IV (1243–1244) Rościsław III Mścisławowicz (1244–1248) Aleksander I Newski (1249–1252) Stanisław kijowski (do 1321) Fedor (przed 1331-1362) Włodzimierz Olgierdowic (1362–1395) Skirgiełło Iwan (1395–1397) Iwan Olgimuntowicz Holszański namiestnik (1397–1398) Iwan Borysewicz twerski namiestnik (1398–1399) Olelko namiestnik (1400-1418?) Andrzej Iwanowicz drucki namiestnik (1422–1430) Jursza wojewoda (1430–1438) Michał Zygmuntowicz (1441) Gasztołd namiestnik (1441–1443) Olelko (1443–1455) Symeon Olelkowicz (1455–1471)
Książęta wyszogrodzcy	Jaropełk Piotr (1078–1087) Wiaczesław Jaropełkowicz (1087-1104?) Mścisław I Harald Wielki (1117–1125) Wsiewołod Mścisławowicz (1136-1137?) Wiaczesław Monomahowowicz (1146–1148) Andrzej I Bogolubski (1148–1150) Wiaczesław Monomahowowicz (1150–1151) Andrzej I Bogolubski (1155–1156) Dawid Rościsławowicz (1167–1174) Mścisław Rościsławowicz Chrobry (1174–1175) Dawid Rościsławowicz (1175–1177) Mścisław Władymirowicz (1177–1180) Mścisław Borys Dawidowicz (1180–1197) Jarosław Włodzimierzowicz (1199–1205) Rościsław Rurykowicz (1218)
Książęta białogrodzcy	Borys (1107?) Borys Juriewicz lub Gleb Juriewicz (1149–1151) Mścisław Rościsławowicz Chrobry (1161) Włodzimierz Igorowicz (1161–1170?) Rościsław Włodzimierzowicz (1170–1171) Mścisław Rościsławowicz Chrobry (1171–1173) Wsiewołod Juriewicz (1195–1196) Ruryk Rościsławowicz (1196–1199)
Książęta kaniowscy	Rościsław Włodzimierzowicz (1163–1169) Mścisław Włodzimierzowicz (1194–1203) Światosław Jarosławowicz (?-1223)
Książęta owruccy	Oleg Światosławowicz (972–977) Światosław Włodzimierzowicz (990–1015) Ruryk Rościsławowicz (1160–1169) Dawid Rościsławowicz (1169–1180) 1180–1210 Ruryk Rościsławowicz