Olympe de Gouges

Olympe de Gouges

Marie Gouze

Portret Olympe de Gouges autorstwa Aleksandra Kucharskiego
Data i miejsce urodzenia	7 maja 1748 Montauban
Data i miejsce śmierci	3 listopada 1793 Place de la Revolution w Paryżu
Przyczyna śmierci	egzekucja przez dekapitację
Zawód, zajęcie	abolicjonistka, feministka, dramatopisarka
Narodowość	francuska
Małżeństwo	Louis Aubry
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Olympe de Gouges, fr. Olympe de Gouges (ur. 7 maja 1748 w Montauban, zm. 3 listopada 1793 na Place de la Revolution w Paryżu) – francuska abolicjonistka, feministka, dramatopisarka.

Życiorys

Urodziła się jako Marie Gouze. Jej ojciec był rzeźnikiem, a matka praczką. Olympe uważała, że jest nieślubną córką Jean-Jacques’a Lefranca, markiza Pompignan, ale markiz nigdy nie uznał jej za swe dziecko. To wpłynęło na dalsze życie Olympe i spowodowało, że podjęła walkę o uznanie praw dzieci nieślubnych.

W 1765 poślubiła Louisa Aubry’ego, który przyjechał z Paryża razem z nowym intendentem miasteczka, panem de Gouges. Aubry zmarł kilka lat później, a w 1770 Olympe razem ze swoim synem – Piotrem – przeniosła się do Paryża i zmieniła imię i nazwisko na Olympe de Gouges. W Paryżu napisała inspirowaną własną biografią powieść epistolarną pt. „Wspomnienia pani de Valmont”. Prowadziła też swój salon literacki. Następnie zainteresowała się teatrem – napisała szereg sztuk, z których największy rozgłos przyniosła jej ta pt. „Zamor i Mirza, czyli szczęście zatonięcie” (poprawiona w 1792 i wystawiona w Teatrze Narodowym pt. „Niewolnictwo Murzynów, czyli szczęśliwe zatonięcie”). Sztuka ta, wzbudzająca protesty zwolenników ekspansji zamorskiej, krytykowała niewolnictwo i była pochwałą wolności i równości wszystkich ludzi bez względu na kolor skóry.

W 1791 ogłosiła Deklarację praw kobiety i obywatelki, w której domagała się między innymi przyznania kobietom prawa do edukacji i rozporządzania własnością prywatną, honorów i funkcji równych tym posiadanym przez mężczyzn, uczestnictwa kobiet w siłach zbrojnych oraz równości płci w rodzinie. Manifest był wzorowany na Deklaracji praw człowieka i obywatela. Pierwszy artykuł deklaracji autorstwa de Gouges stanowi: „Kobieta rodzi się i pozostaje wolna i równa w prawach mężczyźnie”. A najsłynniejsze zdanie, które z niej pochodzi to: „Skoro kobieta może zgodnie z prawem zawisnąć na szubienicy, winna również mieć prawo stanąć na mównicy”^[1]. Deklaracji tej towarzyszył również projekt cywilnej, laickiej umowy małżeńskiej, zanim jeszcze instytucja małżeństwa cywilnego została wprowadzona we Francji.

Olympe de Gouges została zgilotynowana 3 listopada 1793, gdyż – choć wspierała rewolucję francuską i napisała w jej czasie blisko 30 pamfletów – odnosiła się bardzo krytycznie do radykalnych rządów Robespierre’a. W swojej mowie obronnej wygłoszonej przed Trybunałem Rewolucyjnym tak się o nim wyrażała: „Robespierre zawsze wydawał mi się zarozumiały, pozbawiony geniuszu i serca. Zawsze uważałam go za gotowego poświęcić cały naród, byleby tylko zostać dyktatorem”^[2].

Linki zewnętrzne

• Tekst manifestu "Prawa kobiet" Olympe de Gouges. pinn.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-10-11)]. (ang.).
• Strona poświęcona Olympe de Gouges (niem.)
• Artykuł pt. Olympe de Gouges, une Quercynoise en route vers le Panthéon. quercy.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-30)]. (fr.) i jego tłumaczenie na angielski (ang.)
• Tłumaczenie artykułu o Olympe de Gouges z pisma "Die Zeit" z 1989 r. (ang.)

Przypisy