Ornitoza

Ornitoza, papuzica

Psittacosis
Klasyfikacje
ICD-10	A70
DiseasesDB	2375
MedlinePlus	000088
MeSH	D009956

Ornitoza, zwana także papuzicą – odzwierzęca choroba zakaźna, wywołana przez drobnoustrój Chlamydia psittaci. Człowiek zaraża się najczęściej od ptactwa domowego i gospodarskiego (papugi, kanarki, indyki, kaczki, gołębie) wskutek wdychania (droga kropelkowa) pyłu, cząsteczek zawierających drobiny wysuszonego kału. Opisywane są również zakażenia od chorego człowieka, które charakteryzują się cięższym przebiegiem.

Przebieg choroby

Wrotami zakażenia jest układ oddechowy. Chlamydia psittaci przytwierdza się do nabłonka dróg oddechowych i następnie drogą krwionośną rozprzestrzenia się do układu siateczkowo-śródbłonkowego. Dochodzi to wtórnej bakteriemii i tą drogą dochodzi do zajęcia narządów wewnętrznych (najczęściej płuc, ale możliwe jest też zajęcie serca, wątroby, OUN). Okres wylęgania choroby wynosi 5–15 dni^[1] a choroba przebiega dwuetapowo:

• faza pierwsza – dominują niespecyficzne objawy takie jak:
  • gorączka, początkowo poniżej 39°C, w drugim tygodniu w przypadku braku leczenia przekraczająca tę barierę,
  • dreszcze,
  • uczucie zmęczenia i rozbicia,
  • fotofobia – nadwrażliwość na światło,
  • bóle mięśni,
  • krwawienie z nosa,
  • bóle brzucha,
  • nudności lub wymioty,
  • objawy pobudzenia lub splątania,
• faza druga, w której dominują objawy, takie jak suchy, bolesny kaszel, krwioplucie, ból w klatce piersiowej.

Czas trwania choroby wynosi 2-3 tygodnie, zdrowienie może przeciągać się do 6-9 tygodni^[1].

Choroba w 1% przypadków może się zakończyć śmiercią (w epoce przed antybiotykoterapią dochodziła do 20%).

Objawy chorobowe

Specyficzne objawy chorobowe, które nasuwają podejrzenie ornitozy to:

• względna bradykardia, czyli wolna akcja serca w stosunku do podwyższonej temperatury ciała,
• splenomegalia,
• hepatomegalia niekiedy z towarzyszącą jej żółtaczką,
• bóle mięśni, którym towarzyszy zwiększenie ich napięcia,
• plamy Hordera występujące na skórze twarzy.

Postacie choroby

Ornitoza może przebiegać klinicznie jako:

• zespół rzekomogrypowy bez zapalenia płuc,
• zapalenie płuc łagodne lub ciężkie,
• ostra niewydolność oddechowa,
• sepsa,
• wstrząs septyczny.

Rozpoznanie

O rozpoznaniu decyduje wywiad potwierdzający kontakt z ptactwem oraz występowanie powyżej opisanych objawów chorobowych. Specyficzne dla ortnitozy badania to:

• dodatni wynik hodowli materiału biologicznego uzyskanego z dróg oddechowych pacjenta,
• wzrost mian przeciwciał (przynajmniej czterokrotne w odczynie wiązania dopełniacza),
• w badaniu histopatologicznym – obecność tzw. ciałek Levinthal-Cole-Lillie czyli makrofagów z obecnością wtrętów cytoplazmatycznych oraz nieserowaciejącej ziarniny.

Leczenie

Leczeniem z wyboru jest stosowanie doksycykliny. W lżejszych wypadkach możliwe jest stosowanie jej doustnie w warunkach domowych (pierwszego dnia 200 mg, następnie przez 2–3 tyg 100 mg). W cięższych postaciach zachodzi konieczność hospitalizacji i dożylnego podawania preparatów doksycykliny. Dwu- trzytygodniowe stosowanie antybiotyku zmniejsza ryzyko nawrotu choroby.

Lekiem drugiego rzutu (u osób uczulonych na tetracykliny lub u dzieci) są makrolidy. Trzeciorzutową terapią jest stosowanie chloramfenikolu.

Profilaktyka

• stosowanie odzieży ochronnej przez osoby mające kontakt z ptactwem
• częste usuwanie odchodów ptasich i mycie klatek
• unikanie kontaktów w przypadku występowania objawów chorobowych u zwierząt
• kwarantanna w przypadku importu ptactwa (30–45 dni)

Przypisy

Bibliografia

• Irena Choroszy-Król, Aneta Nitsch-Osuch, Kazimierz Wardyn: Zakażenia wywołane patogenami atypowymi w praktyce lekarskiej. Wrocław: Górnicki Wydawnictwo Medyczne, 2007. ISBN 978-83-89009-61-6.brak strony w książce

Zobacz hasło ornitoza w Wikisłowniku