Płesznik

Płesznik zwyczajny

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

płesznik

Nazwa systematyczna

Pulicaria Gaertn.
Fruct. 2: 461. Sep-Dec 1791

Typ nomenklatoryczny

P. vulgaris J. Gaertner^[3]

Synonimy

Duchesnia Cass.
Francoeuria Cass.
Kiliana Sch.Bip. ex Hochst.
Platychaete Boiss.
Poloa DC.
Pterochaete Boiss.
Sclerostephane Chiov.
Strabonia DC.
Tubilium Cass.^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Płesznik (Pulicaria Gaertn.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje ok. 70 gatunków^[4]. Występują one na Starym Świecie – na znacznej części Europy, gdzie rośnie 5 gatunków^[5], Azji (bez jej wschodniej części) i w Afryce, z wyjątkiem jej części równikowej^[4]. Do polskiej flory należą dwa gatunki – rodzimy płesznik zwyczajny P. vulgaris i zadomowiony antropofit – płesznik czerwonkowy P. dysenterica^[6].

Nazwa rodzajowa pochodzi prawdopodobnie od starożytnego wykorzystania tej rośliny w walce z pchłami (od łacińskiej ich nazwy „pulex”)^[7]^[8].

Morfologia

Pokrój: W większości rośliny jednoroczne, rzadziej dwuletnie i byliny, w tym drewniejące u nasady, czasem z kłączami^[8]. Łodygi osiągają od 20 do 120 cm wysokości^[8], nie są oskrzydlone i pozbawione są przewodów żywicznych^[9].
Liście: Skrętoległe, odziomkowe i łodygowe, pojedyncze, zwykle siedzące, całobrzegie, ząbkowane lub piłkowane^[8].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki tworzące luźne, baldachogroniaste, groniaste lub wiechowate kwiatostany złożone. Okrywy są półkuliste do dzwonkowatych, o średnicy od kilku mm do ponad 20 mm. Listki okrywy są równe lub nierówne, trwałe (w czasie owocowania czasem odstają) i wyrastają w trzech, czterech lub większej liczbie rzędów. Dno koszyczka jest płaskie. Kwiaty brzeżne języczkowe, żeńskie i płodne, mają korony żółte i jest ich zwykle od kilkunastu do 30, rzadziej więcej. Kwiaty rurkowe wewnątrz koszyczka są obupłciowe, o koronie żółtej, 5-ząbkowej^[8]^[9].
Owoce: Niełupki elipsoidalne, na końcach często zwężone i gruczołowate, zwieńczone pierścieniem niepodzielonych i spłaszczonych lub drobnopiórkowatych włosków trwałego puchu kielichowego oraz łuskami^[9]^[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna: Rodzaj z plemienia Inuleae, podrodziny Asteroideae i rodziny astrowatych (Asteraceae)^[10].

Wykaz gatunków^[4]

Pulicaria adenophora Franch.
Pulicaria albida E.Gamal-Eldin
Pulicaria alveolosa Batt. & Trab.
Pulicaria angustifolia DC.
Pulicaria argyrophylla Franch.
Pulicaria armena Boiss. & Kotschy
Pulicaria attentuata Hutch. & B.L.Burtt
Pulicaria aualites Chiov.
Pulicaria aucheri Jaub. & Spach
Pulicaria auranitica Mouterde
Pulicaria aylmeri Baker
Pulicaria baluchistanica Qaiser & Abid
Pulicaria burchardii Hutch.
Pulicaria canariensis Bolle
Pulicaria carnosa (Boiss.) Burkill
Pulicaria chrysantha (Diels) Y.Ling
Pulicaria clausonis Pomel
Pulicaria confusa E.Gamal-Eldin
Pulicaria diffusa (Shuttlew.) Pett.
Pulicaria dioscorides R.Atk.
Pulicaria diversifolia Balf.f.
Pulicaria dumulosa E.Gamal-Eldin
Pulicaria dysenterica (L.) Bernh. – płesznik czerwonkowy
Pulicaria edmondsonii E.Gamal-Eldin
Pulicaria elegans E.Gamal-Eldin
Pulicaria filaginoides Pomel
Pulicaria foliolosa DC.
Pulicaria gabrielii N.Kilian
Pulicaria gamal-eldiniae N.Kilian & P.Hein
Pulicaria glandulosa Caball.
Pulicaria glaucescens Jaub. & Spach
Pulicaria gnaphalodes (Vent.) Boiss.
Pulicaria grandidentata Jaub. & Spach
Pulicaria grantii Oliv. & Hiern
Pulicaria guestii Rech.f. & Rawi
Pulicaria hadramautica E.Gamal-Eldin & Boulos
Pulicaria hildebrandtii Vatke
Pulicaria incisa (Lam.) DC.
Pulicaria insignis J.R.Drumm. ex Dunn
Pulicaria kurtziana Vatke
Pulicaria laciniata Thell.
Pulicaria lanata E.Gamal-Eldin
Pulicaria lanceifolia O.Schwartz
Pulicaria lhotei Maire
Pulicaria mauritanica Coss.
Pulicaria microcephala Lange
Pulicaria migiurtinorum Chiov.
Pulicaria monocephala Franch.
Pulicaria mucronifolia (Boiss.) Anderb.
Pulicaria nivea O.Schwartz
Pulicaria nobilis E.Gamal-Eldin
Pulicaria odora (L.) Rchb.
Pulicaria omanensis E.Gamal-Eldin
Pulicaria paludosa Link
Pulicaria petiolaris Jaub. & Spach
Pulicaria pulvinata E.Gamal-Eldin
Pulicaria rajputanae Blatt. & Hallb.
Pulicaria rauhii E.Gamal-Eldin
Pulicaria renschiana Vatke
Pulicaria salviifolia Bunge
Pulicaria samhanensis N.Kilian & P.Hein
Pulicaria scabra Druce
Pulicaria schimperi DC.
Pulicaria sericea E.Gamal-Eldin
Pulicaria sicula (L.) Moris
Pulicaria somalensis O.Hoffm.
Pulicaria steinbergii E.Gamal-Eldin
Pulicaria stephanocarpa Balf.f.
Pulicaria vieraeoides Balf.f.
Pulicaria volkonskyana Maire
Pulicaria vulgaris Gaertn. – płesznik zwyczajny
Pulicaria wightiana C.B.Clarke

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Pulicaria. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-12-31].
↑ ^a ^b ^c ^d Pulicaria Gaertn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-31].
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 771, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 142, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ P. Schönfelder, I. Schönfelder: Guide photo de la flore de Méditerranée. Paris: Delachaux & Nestlé, 2014, s. 112. ISBN 978-2-603-02027-2. (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Robert E. Preston: Pulicaria Gaertner. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-31].
↑ ^a ^b ^c Pulicaria Gaertn.. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-31].
↑ Genus Pulicaria Gaertn.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-12-31].