Palaeodictyoptera

Palaeodictyoptera – wymarły rząd owadów uskrzydlonych, znany od karbonu (namuru) do permu; nazwa pochodzi od greckich słów παλαιός (palaiós – stary), δίκτυον (díktyon – siatka) i πτερόν (pterón – skrzydło).

Charakterystyka

Palaeodictyoptera to owady o średniej do bardzo dużej wielkości (rozpiętość skrzydeł do 56 cm)^[1]. Głowa zwykle mała, lecz z dużymi oczami. Podobnie jak inne Palaeodictyopterida, mają kłujący aparat gębowy złożony z pięciu sztylecików.

Posiadały dwie pary skrzydeł oraz przypominające skrzydła płaty na przedtułowiu (struktura taka nie występuje u żadnych współczesnych owadów); stąd bierze się używana czasem nieścisła nazwa angielska six-winged insects^[2] („owady sześcioskrzydłe”). Skrzydła ze wszystkim żyłkami na zmianę wypukłymi i wklęsłymi; między nimi delikatna nieregularna siateczka (archaedictyon), żyłki poprzeczne lub kombinacja obu tych rodzajów struktur^[3].

Według zestawienia z 1992 znanych było 81 rodzajów w obrębie 20 rodzin oraz ponad 40 rodzajów incertae sedis (nie zaliczonych do żadnej rodziny)^[3].

Pozycja systematyczna

Rząd Palaeodictyoptera Goldenberg, 1877 należy do podgromady owadów uskrzydlonych (Pterygota), charakteryzujących się posiadaniem skrzydeł, a w ich obrębie do wymarłego nadrzędu Palaeodictyopterida, odznaczającego się kłującymi narządami gębowymi^[1][4]. Nadrząd ten tradycyjnie uważa się za należący do infragromady owadów staroskrzydłych (Palaeoptera)^[3], nie mogących składać skrzydeł na odwłoku^[5], ale według niektórych nowszych stanowisk są bliżej spokrewnione z owadami nowoskrzydłymi (Neoptera)^[1].

Przypisy