Pan Wołodyjowski

Ten artykuł dotyczy książki. Zobacz też: Pan Wołodyjowski (film).

Pan Wołodyjowski

Strona tytułowa pierwszego wydania (1887), tom 1
Autor	Henryk Sienkiewicz
Typ utworu	powieść historyczna
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Warszawa
Język	język polski
Data wydania	1887–1888
poprzednia Potop następna brak
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Pan Wołodyjowski – powieść historyczna Henryka Sienkiewicza, wydana w latach 1887–1888 w Warszawie nakładem dziennika „Słowo”; trzecia z powieści tworzących Trylogię (pozostałe części to Ogniem i mieczem oraz Potop)^[1]. Postać tytułowa, Michał Wołodyjowski, pojawia się w poprzednich tomach trylogii, wsławiając się chlubnymi czynami^[2].

Pełny tekst: Pana Wołodyjowskiego w Wikiźródłach Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI

Publikacja i tło historyczne

Powieść była publikowana w odcinkach w latach 1887–1888 w dzienniku „Słowo”, wydano ją w latach 1887–1888 w Warszawie nakładem tego samego dziennika^[2]. Niemal równocześnie z pierwszymi cyklicznymi publikacjami, odcinki pojawiały się także w dzienniku krakowskim „Czas” i w „Dzienniku Poznańskim”. Wydanie książkowe miało miejsce w latach 1887–1888. Część rękopisu powieści przechowywana jest w Ossolineum we Wrocławiu^[3].

Postaci autentyczne

Sienkiewicz wzorował postać Michała Wołodyjowskiego na autentycznym rycerzu Jerzym Wołodyjowskim^[4][5]. Towarzysz Wołodyjowskiego, Piętka, także istniał naprawdę. Z kolei postać Basi Wołodyjowskiej powstała na kartach powieści z inspiracji żoną Jerzego, Krystyną Jeziorkowską, jednak charakterologicznie obie kobiety były bardzo różne^[2]. Postacią częściowo autentyczną jest też Ketling (oryginalnie: Hekling / Heiking), major artylerii w Kamieńcu. Autor, bazując na prawdziwej biografii, skojarzył go z adoratorem Oleńki z wcześniejszych tomów, Hesslingiem^[2]. Nie do końca dobrze uźródłowioną historią, na której bazie Sienkiewicz tworzy wątek Zosi Boskiej, a także Ewki, jest biografia Adama Nowowiejskiego (zagończyk służący pod komendą Ruszczyca w Raszkowie). Inną postacią autentyczną jest pan Motowidło, podwładny książkowego pułkownika Wołodyjowskiego: zginął on pod Chocimem. Autentyczną postacią w powieści jest hetman Sobieski^[2].

Wydarzenia historyczne

W akcji powieści pisarz zawarł następujące wydarzenia historyczne^[6]:

• elekcja Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669)
• oblężenie Kamieńca Podolskiego (1672)
• bitwa pod Chocimiem (1673)

Fabuła

Fabuła powieści dzieje się głównie na Kresach i przedstawia wydarzenia historyczne z lat 1668–1673 (okres wojen z Turcją za panowania Michała Wiśniowieckiego). Tytułowy „pan Wołodyjowski”, nazywany też „Małym Rycerzem”, to Jerzy Michał Wołodyjowski znany z poprzednich części powieści: 42-letni, oddany Polsce i swojej rodzinie, pułkownik i dowódca o najwyższym morale i nie splamionym zdradą sumieniu^[2]. W ostatniej części Trylogii pan Wołodyjowski po licznych perypetiach, walkach z tureckim najeźdźcą, osobistych kłopotach (m.in. lęk o porwaną przez Azję ukochaną Baśkę), ginie samobójczą śmiercią, broniąc Kamieńca Podolskiego. Ostatnie słowa jakie przekazuje żonie brzmią: „Nic to”.

Adaptacje

• Pan Wołodyjowski – film fabularny z 1969 w reżyserii Jerzego Hoffmana
• Przygody pana Michała – serial telewizyjny z 1969 w reżyserii Pawła Komorowskiego

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pan Wołodyjowski w serwisie Wolne Lektury
• Pan Wołodyjowski (wyd. 1887-1888): Tom 1, Tom 2, Tom 3 w bibliotece Polona