Parafia Ewangelicko-Augsburska w Sycowie i Międzyborzu

Parafia Ewangelicko-Augsburska w Sycowie i Międzyborzu
Ilustracja
Kościół w Sycowie
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Siedziba

Syców/Międzybórz

Adres

ul. Oleśnicka 4, 56-500 Syców
Rynek 1, 56-513 Międzybórz

Wyznanie

luteranizm

Kościół

Ewangelicko-Augsburski w RP

Diecezja

wrocławska

Kościół

Kościół Apostołów Jana i Piotra w Sycowie
Kościół św. Krzyża w Międzyborzu

Filie

Stara Huta

Proboszcz

ks. Rafał Miller, administrator

Położenie na mapie Sycowa
Mapa konturowa Sycowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Parafia Ewangelicko-Augsburska w Sycowie i Międzyborzu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Parafia Ewangelicko-Augsburska w Sycowie i Międzyborzu”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko prawej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Parafia Ewangelicko-Augsburska w Sycowie i Międzyborzu”
Położenie na mapie powiatu oleśnickiego
Mapa konturowa powiatu oleśnickiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Parafia Ewangelicko-Augsburska w Sycowie i Międzyborzu”
Położenie na mapie gminy Syców
Mapa konturowa gminy Syców, po prawej znajduje się punkt z opisem „Parafia Ewangelicko-Augsburska w Sycowie i Międzyborzu”
Ziemia51°18′15″N 17°42′48″E/51,304167 17,713333
Kościół św. Krzyża w Międzyborzu
Kościół filialny w Starej Hucie

Parafia Ewangelicko-Augsburska w Sycowie i Międzyborzu – luterańska parafia w Sycowie i Międzyborzu z filią w Starej Hucie, należąca do diecezji wrocławskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Jej siedziba mieści się przy ulicy Oleśnickiej w Sycowie.

Historia

Do 1945

Syców

Pierwsze zbory luterańskie w okolicy Sycowa zaczęły powstawać od 1520[1]. Nowe wyznanie objęło większość miejscowego społeczeństwa około 1560. Wtedy też powołany tu został pierwszy duszpasterz, ks. Georg Kukla, a także oficjalnie ogłoszono luteranizm religią państwową[2]. Ewangelickim stał się miejscowy Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła[3].

W 1592 władza przeszła jednak na ręce katolickiego burgrabiego Abrahama von Dohna, co rozpoczęło okres prześladowania ewangelików. Duchowni zostali wysiedleni z miasta. Wiernym odebrano kościół miejski, nabożeństwa prowadzono w niewielkim kościółku Archanioła Michała, który spłonął w 1637, a na jego odbudowę nie uzyskano pozwolenia. Wielu luteran opuściło wówczas Syców[3].

Zmiana sytuacji nastąpiła 18 marca 1735, kiedy to panem Wolnego Państwa Stanowego Sycowa został Ernest Jan Biron. Zwrócił się on do cesarza w sprawie uzyskania pozwolenia na budowę ewangelickiej kaplicy na terenie miasta, którą uzyskał 5 września 1735 z zastrzeżeniem, że w nabożeństwach w niej sprawowanych może uczestniczyć tylko i wyłącznie ludność miejska, bez mieszkańców okolicznych wsi. Świątynia została otwarta 4 listopada 1736, szybko jednak okazała się zbyt mała na potrzeby zboru[3].

Po przejęciu administracji nad tym terenem przez Królestwo Prus zostały zniesione ograniczenia wyznaniowe[3]. W 1785 za przyczyną miejscowego księcia Petera Birona von Curland rozpoczęto budowę kościoła, będącego pierwotnie połączonego z pobliskim zamkiem. Kościół Apostołów Jana i Piotra w Sycowie ukończono w 1789. Do 1945 pełnił on funkcję kaplicy rodziny książęcej Biron von Curland[1].

Międzybórz

Po raz pierwszy kazanie luterańskie zostało wygłoszone w Międzyborzu w 1518 przez Melchiora Hoffmanna, którego wysłała do miasta Marcin Luter. W 1538 Podiebradowie, właściciele księstwa oleśnickiego, ogłosili je protestanckim. W tym samym roku na terenie miasta została otwarta ewangelicka szkoła. Międzybórz został zakupiony przez księcia oleśnickiego Karol II Podiebradowicza w 1599, wtedy też dla miasta został powołany pierwszy ewangelicki proboszcz. Nowa parafia obejmowała również Syców, Sośnie, później również Ostrzeszów, a także trzydzieści okolicznych wiosek. W 1607 w parafii utworzono stanowisko diakona obsługującego wiernych polskojęzycznych. W wyniku znacznej liczby polskich wiernych, funkcja ta została zamieniona w stanowisko drugiego proboszcza w 1633[2].

W latach 1710-11 na terenie miasta mała miejsce epidemia, wskutek czego nabożeństwa nie odbywały się w kościele. Polskojęzyczne miały miejsce w Chojniku i Pawłowie, natomiast niemieckojęzyczne - w budynku szkoły miejskiej. Nabożeństwo z okazji święta Bożego Narodzenia ze względu na znaczną liczbę uczestników odbyło się na międzyborskim rynku[2].

W 1718 podjęto decyzję o budowie nowej świątyni, z uwagi na zły stan techniczny dotychczasowego budynku pochodzącego z 1491. Kamień węgielny został wmurowany 29 czerwca tego samego roku, a prace budowlane rozpoczęto 29 lipca 1719, kiedy to przez księżnę Anne Zofię i jej syna Karola zostały dostarczone materiały do budowy. 28 października 1720 miała miejsce uroczystość poświęcenia gotowego obiektu, który otrzymał miano Kościoła Świętego Krzyża[2].

Świątynia spłonęła w wyniku uderzenia pioruna 2 maja 1836. Przystąpiono do jej odbudowy, na skutek czego powstał obecny budynek kościoła, otwarty 3 sierpnia 1839. W kolejnych latach obiekt był dodatkowo doposażany i remontowany[2].

Przy parafii działalność prowadziły stowarzyszenia misyjne, jak również organizacje kobiece i męskie. Patronem parafii była baronowa von Diergardt rezydująca w Mojej Woli, a także rodzina von Lipski z Górzna[2].

W 1883 stanowisko proboszcza polskojęzycznej części zboru objął ks. Jerzy Badura, będący obrońcą zachowania języka polskiego w czynnościach kościelnych oraz nauce religii i innych posługach wśród wiernych parafii wobec nasilającej się germanizacji na terenie Królestwa Prus. Prowadził intensywną działalność wydawniczą i publicystyczną. Pracował dla polskojęzycznych czasopism ewangelickich, a także był autorem licznych polskich broszur religijnych. Podczas jego kadencji w 1886 ukazał się między innymi Kate­chizm międzyborski[4].

W 1893 hrabina Gertruda von Re­ichenbach z Goszcza otwarła tutaj stację diakonijną, w której siostry diakonise sprawowały opiekę nad ludźmi w podeszłym wieku i dziećmi. W 1907 założono również organizację Wspólnota Kościelna[2].

2 września 1911 roku w Międzyborzu zmarł proboszcz Jerzy Badura, jego następcą został ks. Kurzawa[4].

8 stycznia 1914 poświęcony został nowy dom parafialny, zbudowany obok kościoła[2].

W czasie trwania I wojny światowej w każdą środę prowadzone było nabożeństwo błagalne w intencji jej zakończenia. W 1916 w budynku domu zborowego otwarto sierociniec, w którym zamieszkało kilkanaście dzieci pochodzących z Wrocławia[2].

W 1920 część obszaru parafii, zamieszkaną przez około 3800 wiernych, przyłączono do Polski. Przy miedzyborskiej parafii pozostało 10 miejscowości, posiadała ona kościół w Międzyborzu oraz filialną kaplicę w Bukowinie. Według danych z 1925 80% z 1362 mieszkańców miasta stanowiła ludność ewangelicka[2].

Przed wybuchem II wojny światowej do parafii należało 3705 wiernych. 10 grudnia 1939 miały miejsce uroczystości stulecia budowy miejscowego kościoła[2].

Ostatnim proboszczem niemieckiej parafii był ks. Hans Joachim König, w czasie II wojny światowej działający aktywnie w strukturach Kościoła Wyznającego[5].

W wyniku nadciągającego frontu, większość mieszkańców opuściła miasto w nocy z 19 na 20 stycznia 1945. Następnie część z nich powróciła. Opiekę duszpasterską nad zborem, z racji braku księdza, objął będący w podeszłym wieku kantor Karl Eisert. Prowadził ją do swojej śmierci w 1946. Następnie przez trzy tygodnie wiernymi zajmował się ks. Gottschick z Sycowa, jednak wraz z członkami zboru został on wysiedlony do Niemiec[2].

Budynek kościoła uniknął zniszczeń wojennych, poza nieznacznie uszkodzoną w 1945 wieżą. Jego wnętrze zostało jednak splądrowane przez ludność polską[2].

Polska parafia w Sycowie i Międzyborzu

Pierwsze polskojęzyczne nabożeństwo w Międzyborzu po zakończeniu działań wojennych poprowadził ks. Karol Kłus z Kluczborka. 21 października 1945 do miasta przybył pełnomocnik Konsystorza na Dolnym Śląsku, ks. Karol Jadwiszczok i zorganizował nabożeństwo, w którym wzięło udział 60 wiernych[6]. Powstawały również zaczątki polskiej parafii w Sycowie. Od około 1947 opiekę duszpasterską nad wiernymi sprawowali pełnomocnicy delegowani przez Konsystorz. W Międzyborzu byli to Wła­dysław Raszka, a następnie Hen­ryk Góral[2].

W latach 1945-47 parafia utraciła wszystkie nieruchomości zborowe w Międzyborzu poza kościołem[2].

Własnego duchownego Międzybórz otrzymał w 1952, został nim ks. Karol Jadwiszczok. Dojeżdżał on również do Sycowa, Starej Huty, Czarnylasu, Oleśnicy, Obornik Śląskich i Trzebnicy, opiekując się też tamtejszymi wiernymi. Czynił starania o zwrot budynków parafialnych, które nie przyniosły jednak rezultatu[2].

10 czerwca 1962 w Cieszynie został ordynowany ks. Erwin Jurczok, który z tym momentem został skierowany do pracy w parafii w Sycowie i Międzyborzu. Początkowo pełnił funkcję wikariusza, a następnie objął stanowisko proboszcza-administratora. Opiekował się również parafiami w Kępnie, Ostrzeszowie i ich filiałami w Czarnymlesie i Odolanowie. Stanowisko pełnił do 1 stycznia 1985, kiedy to został proboszczem-administratorem parafii w Kaliszu, a także administrowanych z Kalisza parafii w Ostrowie Wielkopolskim i Stawiszynie[7].

Następcą proboszcza Jurczoka został ks. Andrzej Fober, który z dniem ordynacji w 1986, mającej miejsce w Sycowie, został powołany do pracy w miejscowej parafii. W 1999 mianowano go ponadto dziekanem Ewangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego Śląskiego Okręgu Wojskowego we Wrocławiu. Rok później wyjechał do pracy w parafii św. Krzysztofa we Wrocławiu[8].

W 2001 roku zbór w Międzyborzu wraz z filiałem w Starej Hucie (bez Sycowa) liczył około 120 członków. W 2011 do całej parafii należało około 160 wiernych[9].

Współczesność

Nabożeństwa w kościele Apostołów Jana i Piotra w Sycowie odbywają się w każdą niedzielę i święta. Dodatkowo w okresie adwentu i pasyjnym mają miejsca nabożeństwa tygodniowe[10].

W kościele św. Krzyża w Międzyborzu nabożeństwa prowadzone są w każdą pierwszą i trzecią niedzielę miesiąca oraz w święta[10].

Do parafii należy również filialny kościół ewangelicko-augsburski w Starej Hucie, gdzie nabożeństwa odbywają się w każdą niedzielę i święta[10].

W Sycowie prowadzone są lekcje religii i nauki konfirmacyjne, zajęcia szkółki niedzielnej, a także spotkania młodzieżowe oraz dla osób zainteresowanych protestantyzmem. Raz w miesiącu odbywają się spotkania godziny biblijnej[10].

Przy parafii działa Stacja Socjalna Rycerskiego Zakonu Joannitów Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Sycowie. Prowadzi pomoc medyczną, wypożyczalnię sprzętu pielęgnacyjnego i rehabilitacyjnego, gabinet zabiegowy, organizuje też pielęgnacyjne wizyty domowe[10].

Parafia prowadzi także działalność kulturalną, w budynku kościoła w Sycowie odbywają się koncerty. Była również gospodarzem 36. Ogólnopolskiego Zjazdu Młodzieży Ewangelickiej[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c Parafia ewangelicko-augsburska. Urząd Miasta i Gminy w Sycowie. [dostęp 2020-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-13)].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Krzysztof R. Mazurski. Międzybórz. Najstarsza parafia ewangelicka na Śląsku. „Słowo i Myśl”. 37, s. 35-36, grudzień 1999. ISSN 0860-8482. 
  3. ↑ a b c d Die evangelische Kirche im Kreise Groß Wartenberg. Kreis Groß Wartenberg (Schlesien). [dostęp 2020-07-28].
  4. ↑ a b Florian Piasecki, Łukasz Kamiński: Pastor Jerzy Badura w setną rocznicę śmierci (1845 – 1911). Towarzystwo Przyjaciół Lasek "Lukus". [dostęp 2020-07-28].
  5. ↑ Neumittelwalde. Kreis Groß Wartenberg (Schlesien). [dostęp 2020-07-28].
  6. ↑ Sytuacja powojenna diecezji wrocławskiej. Diecezja wrocławska Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. [dostęp 2020-07-27].
  7. ↑ Zmarł śp. ks. Erwin Jurczok. Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP. [dostęp 2020-07-27].
  8. ↑ Ludzie parafii - Duchowny. Parafia Ewangelicko-Augsburska (Luterańska) Świętego Krzysztofa we Wrocławiu. [dostęp 2020-07-27].
  9. ↑ Beata Samulska: Poszukiwanie partnerstwa. Syców NaszeMiasto.pl, 4 marca 2011. [dostęp 2020-07-27].
  10. ↑ a b c d e Parafie w Sycowie i Miedzyborzu. Diecezja wrocławska Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. [dostęp 2020-07-28].