Paul-Émile Victor

Ten artykuł od 2022-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Paul-Émile Victor

Portret i autograf P.E. Victora
Data i miejsce urodzenia	28 czerwca 1907 Genewa
Data i miejsce śmierci	7 marca 1995 Bora-Bora
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Paul-Émile Victor (ur. 28 czerwca 1907 w Genewie, zm. 7 marca 1995 na Bora-Bora w Polinezji Francuskiej) – francuski naukowiec, etnolog, badacz polarny i odkrywca, pisarz i publicysta. Inicjator Expéditions polaires françaises - polarnych ekspedycji francuskich po II wojnie światowej.

Młodość

Urodził się w Szwajcarii w Genewie. Część dzieciństwa spędził w niedalekich Saint-Claude a następnie Lons-le-Saunier we Francji (departement Jura, Franche-Comté), gdzie jego ojciec miał fabryczki fajek. W 1925 zdał maturę i rozpoczął studia w École Centrale de Lyon. Po 3 roku, nie uzyskując dyplomu, porzucił uczelnię i w drodze konkursu został przyjęty do Narodowej Szkoły Nawigacji Morskiej (franc. École nationale de navigation maritime) w Marsylii. W marynarce odbył również swą służbę wojskową. W 1931 zdobył licencję pilota samolotowego. W 1933 uzyskał licencjaty z literatury i z nauk przyrodniczych (franc. licencié ès Lettres i licencié ès sciences) w Instytucie Etnograficznym Trocadéro (franc. Institut d'ethnographie du Trocadéro) w Paryżu (obecne Musée de l’Homme).

Po spotkaniu ze sławnym już wówczas francuskim podróżnikiem i polarnikiem J.-B. Charcotem postanowił zrealizować swe dziecięce marzenia o dalekich podróżach. W latach 1934 - 1939 brał udział w wyprawach polarnych na Grenlandii i w Laponii.

Lata II wojny światowej

W 1939 r. po wybuchu II wojny światowej został zmobilizowany do francuskiej marynarki wojennej w Sztokholmie. Jednocześnie był agentem wywiadu francuskiego i oficerem łącznikowym w Finlandii do zawieszenia broni w 1940. Jesienią tego roku opuścił Francję i przez Maroko i Martynikę, gdzie prowadził badania etnologiczne, przybył w lipcu 1941 do USA. Tam wstąpił do US Air Force, gdzie pracował jako pilot-instruktor. Jednocześnie stworzył i dowodził jedną z lotniczych eskadr poszukiwawczo-ratunkowych, zajmujących się poszukiwaniami zaginionych samolotów w regionach polarnych Alaski, Kanady i Grenlandii. Dzięki temu uzyskał drugie obywatelstwo amerykańskie. Zdemobilizowany w lipcu 1946. 30 lipca 1946 ożenił się z Éliane Decrais.

Badania polarne

28 lutego 1947, dzięki swej charyzmie i świetnej prezencji publicznej, zainteresowaniu mediów i poparciu sfer rządowych (m.in. ministra A. Philipa) stworzył organizację pod nazwą Francuskie Wyprawy Polarne (franc. Expéditions Polaires Françaises - EPF) - Missions Paul-Émile Victor. W ciągu 29 lat, do 1976, instytucja ta zorganizowała 150 wypraw polarnych, z których 17 na Antarktydę i Ziemię Adeli oraz 14 do Arktyki i na Grenlandię kierował osobiście P.-É. Victor.

Na emeryturze

Po przejściu w 1976 na emeryturę, w 1977 zrealizował swoje kolejne marzenie z dzieciństwa: wyjazd na wyspy Polinezji. Wraz z poślubioną w 1965 drugą żoną, Colette Faure, osiadł na wysepce Motu w Polinezji Francuskiej, gdzie zajął się pisarstwem. W międzyczasie w 1987, dla uczczenia swych 80. urodzin, w lutym odwiedził raz jeszcze Ziemię Adeli w Antarktyce, a w kwietniu i maju - Biegun północny z wyprawą lotniczą ULM Huberta de Chevigny i Nicolasa Hulota. Po śmierci, zgodnie z ostatnią wolą, jego prochy rozrzucono po morzu z pokładu okrętu francuskiej Marynarki Wojennej „Dumont d’Urville”.

Upamiętnienie

W 1989 jego przyjaciel z Jury, Pierre Marc, doprowadził do powstania Muzeum Polarnego P.-É. Victora (franc. Musée polaire Paul-Émile Victor) w miejscowości Prémanon niedaleko Les Rousses i 30 km od Saint-Claude. W 1998 muzeum przemieniono w Centrum Polarne P.-É. Victora (franc. Centre polaire Paul-Émile Victor).

Autor kilkudziesięciu książek naukowych, popularnonaukowych i podróżniczych, m.in. Banquise. W krainie bez cienia oraz licznych artykułów w prasie naukowej i codziennej. Za całokształt swej działalności literackiej otrzymał w 1973 nagrodę Akademii Francuskiej. Był odznaczony Krzyżem Wielkim Legii Honorowej.

Jego nazwiskiem nazwano antarktyczną górę Mount Victor, w paśmie gór Belgica Mountains.