Pirotyn
Pirotyn pochodzący z Trepčy (region Mitrowica) (4,8 x 4,1 x 3,4 cm) | |||
Właściwości chemiczne i fizyczne | |||
Skład chemiczny | FeS – siarczek żelaza | ||
---|---|---|---|
Twardość w skali Mohsa | 4 | ||
Przełam | nierówny | ||
Łupliwość | wyraźna | ||
Pokrój kryształu | słupki, tabliczki | ||
Układ krystalograficzny | heksagonalny | ||
Gęstość minerału | 4,58 – 4,65 g/cm³ | ||
Właściwości optyczne | |||
Barwa | brązowomiedziowa ciemniejąca pod wpływem zmian powierzchniowych | ||
Rysa | czarnoszara | ||
Połysk | metaliczny | ||
| |||
|
Pirotyn (piryt magnetyczny) – minerał z gromady siarczków. Jest minerałem rzadkim. Nazwa pochodzi od gr. pyrrhos = ognisty.
Charakterystyka
Właściwości
Występuje w skupienia zbitych i warstwowych. Tworzy kryształy tabliczkowe, słupkowe o sześciobocznym przekroju. Jest kruchy, nieprzezroczysty, wykazuje silne właściwości magnetyczne. Często zawiera domieszki niklu, kobaltu, złota, platyny.
Występowanie
W złożach hydrotermalnych, metasomatycznych, kontaktowych oraz w złożach powstałych w wyniku wietrzenia. Spotykany w skałach magmowych: gabrach, norytach, bazaltach.
Miejsca występowania:
- Na świecie: Kanada, Rosja – Ural, była Jugosławia, Austria, Rumunia, Brazylia, Norwegia, Finlandia, Niemcy, Włochy.
- W Polsce: spotykany w gabrach i norytach Dolnego Śląska, w bazaltach okolic Lubania, granitach strzegomskich. W żyłach hydrotermalnych okolic Wojcieszowa, Miedzianki i Kowar oraz złożu arsenu w Złotym Stoku. Występuje też w okolicach Suwałk.
Zastosowanie
- do produkcji kwasu siarkowego,
- źródło żelaza i siarki także: kobaltu, niklu, platyny, złota,
- wydobywany w celu otrzymania pewnych metali, które zastępują żelazo w sieci krystalicznej,
- ma znaczenie naukowe,
- rzadki, poszukiwany kamień kolekcjonerski.
Zobacz też
Bibliografia
- G.G. Gormaz, J.J. Casanovas: Atlas mineralogii, „Wiedza i życie”, 1992
- W. Heflik, L. Natkaniec-Nowak: Minerały Polski, Wyd. „Antykwa”, 1998
- J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II, – 2003
- W. Schumann: Minerały świata, O. Wyd. ”Alma-Press” 2003 r.
Linki zewnętrzne
- pirotyn na stronie Webmineral.com (ang.)
- pirotyn na stronie Mindat.org (ang.)
- identyfikator minerału w Mindat: 52669