Plakat

Plakat (z niderl. plakaat, z fr. placard ‘tablica z afiszem’^[1]) – rodzaj wyrobu poligraficznego zaliczany do akcydensów. Druk jednostronny dużego formatu (co najmniej A3), o charakterze informacyjnym, ale czasem również propagandowym służący do umieszczania w stałych, publicznych miejscach (rozklejany, umieszczany w witrynach)^{[potrzebny przypis]}.

Historia

Plakat powstał w XVII/XVIII wieku i początkowo był uważany za rodzaj reklamy. Rozwinął się wraz z szybkim postępem technik graficznych. W okresie przedwojennym plakat traktowany był jako indywidualna wypowiedź artystyczna^[2]. Jego rozwój przypada na lata 60. i 70. XX wieku^[3].

Wyjściową formą plakatu jest afisz. Plakat tym różni się od afiszu, że nie jest wykonany ze składu, lecz w całości stanowi formę graficzną. Zadrukowywany jest z reguły na całej powierzchni papieru i najczęściej posiada bogatą kolorystykę. Elementy graficzne co najmniej dorównują informacji tekstowej, z reguły jednak dominują. Napisy są często przetworzone artystycznie.

O ile typowy afisz, jako druk czysto informacyjny, jest zazwyczaj jedynie rodzajem rzemiosła, to forma plakatu jest również jedną z dziedzin sztuki.

Do druku plakatów służy produkowany wyłącznie w tym celu papier plakatowy.

Typologia plakatu

Analiza plakatu umożliwia jego typologię ze względu na przeznaczenie, jak i formę graficzną komunikatu.

• plakaty zewnętrzne – nośnik reklamy outdoorowej. Pierwszy taki plakat zewnętrzny o wymiarach powyżej 50 stóp kwadratowych powstał w 1835 roku w Nowym Jorku, w pracowni Jareda Bella, gdzie drukowano zwyczajne plakaty na potrzeby cyrku^[4];
• plakaty propagandowe;
• plakaty awangardowe, porewolucyjne – oddziaływały na odbiorcę poprzez graficzną grę skojarzeń i wykorzystanie fotomontażu;
• plakaty teatralne;
• plakaty filmowe;
• plakaty muzyczne;
• plakaty sportowe;
• plakaty księgarskie – traktowane jako reklama lokalizowana w punktach sprzedaży publikacji;
• plakaty reklamowe;
• plakaty polskiej szkoły plakatu^[5].

Zobacz też

• Afisz
• Międzynarodowe Biennale Plakatu
• Muzeum Plakatu w Wilanowie
• Poster (plakat naukowy)
• Polska szkoła plakatu

Przypisy

Bibliografia

• J. Cygańska, Plakat, [w:] Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa polskiego, pod red. K. Głombiowskiego, B. Świderskiego, H. Więckowskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976, s. 240–242.
• Plakat,[w:] Encyklopedia wiedzy o książce, pod red. A. Birkenmajera, B. Kocowskiego, J. Trzynadlowskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, k. 1900.
• Tadeusz Kowalski (opr.), Polski plakat filmowy, Filmowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1957

Linki zewnętrzne

• Muzeum Plakatu w Wilanowie. info.galerie.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-27)].
• Baza danych polskich plakatow filmowych
• Rene Wanner’s Poster Page
• Pigasus – Polish Poster Gallery
• The Polish Poster: from Young Poland through the Second World War: Holdings in the Prints and Photographs Division, Library of Congress