Połonicznik

Połonicznik nagi

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

goździkowate

Rodzaj

połonicznik

Nazwa systematyczna

Herniaria L.
Sp. Pl. 218. 1753

Typ nomenklatoryczny

Herniaria glabra L.^[3]

Synonimy

Heterochiton Graebn. & Mattf.
Plottzia Arn.^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Połonicznik (Herniaria L.) – rodzaj roślin jednorocznych, dwuletnich i rzadziej bylin z rodziny goździkowatych z rodziny (Caryophyllaceae). Należą tu ok. 52 gatunki^[4]. Występują one głównie w obszarze śródziemnomorskim, poza tym w pozostałych częściach Europy, w Azji zachodniej (3 gatunki rosną w Chinach), w Afryce^[5] oraz w Andach w Ameryce Południowej. Dwa gatunki zostały introdukowane do Ameryki Północnej^[6]. W Polsce gatunkiem rodzimym jest tylko połonicznik nagi H. glabra, zadomowionym przybyszem jest połonicznik kosmaty H. hirsuta. Przejściowo dziczeje połonicznik siwy H. incana i wonny H. polygama^[7].

Morfologia

Pokrój: Drobne rośliny, zwykle o pędach wiotkich, płożących, czasem podnoszących się, u nasady czasem drewniejących^[8]. Pędy są zwykle silnie rozgałęzione^[6]^[5].
Liście: Naprzeciwległe, ale ponieważ jeden z pary liści w górnej części łodygi zwykle zanika – są pozornie skrętoległe. Przylistki są drobne i błonkowate^[8], szybko odpadające^[5]. Liście są siedzące lub krótkoogonkowe. Blaszka jednożyłkowa, lancetowata do eliptycznej lub nawet zaokrąglonej i z nasadą nieco sercowatą. Na szczycie zaostrzone lub tępe^[6]^[5].
Kwiaty: Drobne, zebrane są w gęste lub luźne wierzchotkowate kwiatostany lub w kłębiki wyrastające naprzeciw liści na odgałęzieniach pędów. Wsparte są drobnymi, błoniastymi przysadkami. Kwiaty są 4- lub 5-krotne. Działki są trwałe, zielonkawe do białawych, osiągają do 1,5 mm długości. Płatki są jeszcze bardziej drobne lub są całkiem zredukowane. U nasady 4–5 pręcików znajdują się miodniki, poza tym w kwiecie obecnych jest 5 prątniczków oraz jednokomorowa, owalna zalążnia z krótką szyjką słupka, rozwidloną na końcu^[6]^[5].
Owoce: Opisywane jako torebki^[8] lub niełupki^[6]^[5]. Osadzone są w trwałych działkach i częściowo w kubeczkowatym dnie kwiatowym. Zwykle 1-nasienne. Nasiona są drobne, kuliste lub nieco spłaszczone, brązowe lub czarne, błyszczące^[8]^[6]^[5].

Systematyka

Rodzaj jest najbliżej spokrewniony z podgatunkiem Anoplonychia (Fenzl) Chaudhri z rodzaju paronychia Paronychia (48 gatunków występujących w Europie, Azji i Afryce) w związku z czym oczekiwana jest jego rewizja taksonomiczna^[9].

Pozycja systematyczna

Rodzaj należy do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales) w obrębie dwuliściennych właściwych^[2]. W obrębie goździkowatych należy do podrodziny Paronychioideae plemienia Paronychieae^[10].

Wykaz gatunków^[4]^[11]^[7]

Herniaria abyssinica Chaudhri
Herniaria acrochaeta (Bornm.) Chaudhri
Herniaria algarvica Chaudhri
Herniaria alpina Chaix
Herniaria amoena Çeleb. & Favarger
Herniaria arabica Hand.-Mazz.
Herniaria argaea Boiss.
Herniaria austroamericana Chaudhri & Rutish.
Herniaria baetica Boiss. & Reut.
Herniaria bicolor M.G.Gilbert
Herniaria boissieri J.Gay
Herniaria bornmuelleri Chaudhri
Herniaria cachemiriana J.Gay
Herniaria canariensis Chaudhri
Herniaria capensis (Haw.) Steud. ex Bartl.
Herniaria caucasica Rupr.
Herniaria ciliolata Melderis – połonicznik orzęsiony
Herniaria cinerea DC.
Herniaria cyrenaica F.Herm.
Herniaria degenii (F.Herm.) Chaudhri
Herniaria erckertii F.Herm.
Herniaria ericifolia C.C.Towns.
Herniaria fontanesii J.Gay
Herniaria fruticosa L.
Herniaria glaberrima (Emb.) Maire
Herniaria glabra L. – połonicznik nagi, p. gładki
Herniaria grimmii F.Herm.
Herniaria hemistemon J.Gay
Herniaria hirsuta L. – połonicznik kosmaty
Herniaria incana Lam. – połonicznik siwy
Herniaria latifolia Lapeyr. – połonicznik szerokolistny
Herniaria litardierei (Gamisans) Greuter & Burdet
Herniaria lusitanica Chaudhri
Herniaria maritima Link
Herniaria maskatensis Bornm.
Herniaria mauritanica Murb.
Herniaria micrantha A.K.Jacks. & Turrill
Herniaria × montenegrina Pérez Dacosta & Mateo
Herniaria nigrimontium F.Herm.
Herniaria olympica J.Gay
Herniaria oranensis Chaudhri
Herniaria orientalis F.Herm.
Herniaria parnassica Heldr. & Sartori ex Boiss.
Herniaria pearsonii Chaudhri
Herniaria permixta Jan ex Guss.
Herniaria pisidica Brummitt
Herniaria polygama J.Gay – połonicznik wonny
Herniaria pujosii Sauvage & Vindt
Herniaria regnieri Braun-Blanq. & Maire
Herniaria riphaea Font Quer
Herniaria saxatilis Brummitt
Herniaria scabrida Boiss.
Herniaria schlechteri F.Herm.
Herniaria × urrutiae Pérez Dacosta & Uribe-Ech.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-12] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
↑ ^a ^b ^c Herniaria Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-27].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Lu Dequan; Michael G. Gilbert: Herniaria Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f John W. Thieret, Ronald L. Hartman, Richard K. Rabeler: Herniaria Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 93, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. T. III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, 1992, s. 306. ISBN 83-85444-06-8.
↑ Oxelman B Ahlgren B Thulin M 2002. Circumscription and phylogenetic relationships of Gymnocarpos (Caryophyllaceae-Paronychioideae). Edinburgh Journal of Botany 59: 221-237 cytowane za Ronald L. Hartman, John W. Thieret, Richard K. Rabeler: Paronychia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.