Połyśnica marchwianka

Chamaepsila rosae

Fabricius, 1794

Połyśnica marchwianka – osobnik dorosły

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

uskrzydlone

Rząd

muchówki

Rodzina

Psilidae

Podrodzina

Psilinae

Rodzaj

Chamaepsila

Podrodzaj

Chamaepsila

Gatunek

połyśnica marchwianka

Synonimy

Psila rosae

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Połyśnica marchwianka (Chamaepsila rosae) – gatunek owada z rodziny połyśnicowatych (Psilidae). Larwy są głównym szkodnikiem w uprawach warzyw, takich jak: marchew, pietruszka, seler, pasternak, a także koper i arcydzięgiel^[1].

Charakterystyka

Osobniki dorosłe mają 5–8 mm długości i około 13 mm rozpiętości skrzydeł. Są czarne lub ciemnobrązowe, lśniące z żółtą głową i nogami oraz opalizującymi skrzydłami. Zwykle dwa razy do roku składają jaja w pobliżu roślin żywicielskich w szczelinach gleby lub tuż pod powierzchnią^[1]. Samice odnajdują rośliny dzięki wyczuwaniu kilku związków lotnych wydzielanych przez liście^[2]. Jaja o białej barwie są podłużne i mają około 0,5 mm długości. Wylęgają się z nich beznogie larwy – początkowo białe, później kremowobiałe. Larwy żerują na bocznych korzeniach roślin żywicielskich. Gdy mają około 8 mm długości, opuszczają korzeń i w glebie przechodzą w stadium poczwarki. Poczwarka ukryta w puparium jest żółto-brązowa i ma 4–5 mm długości^[1].

Znaczenie w ogrodnictwie

Połyśnica marchwianka jest głównym szkodnikiem marchwi, niszczy także uprawy: pietruszki, pasternaku i selera. Larwy drążąc tunele uszkadzają korzenie, ułatwiając rozwój patogenów i gnicie. Uszkodzone korzenie spichrzowe nie nadają się do przechowywania. W sezonie wegetacyjnym pojawiają się dwa pokolenia szkodnika. Pierwsze rozwija się od czerwca do lipca, a drugie od sierpnia do października. Zimę owady spędzają jako larwy w korzeniach lub jako poczwarki w glebie^[1].

Poza metabolitami wtórnymi przyciągającymi owady rośliny marchwi wytwarzają także związek będący substancją obronną – frara-2-nonenal^[3]^[4]. W zależności od wytwarzanych metabolitów wtórnych odmiany marchwi wykazują różną odporność na larwy szkodnika^[5]. Naturalnym czynnikiem regulującym liczebność populacji połyśnicy jest też pasożytniczy grzyb Entomophthora muscae. Zainfekowane samice umierają, zanim złożą jaja, albo w przeciwieństwie do zdrowych samic, które składają po kilka jaj w wielu miejscach, umieszczają tylko jedną dużą ich grupę w jednym miejscu^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Carrot fly. www.plantprotection.hu. [dostęp 2015-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-18)].
↑ P. M. Guerin, E. Stadler, H. R. Buser. Identification of host plant attractants for the carrot fly,Psila rosae. „Journal of Chemical Ecology”. 9 (7), s. 843–861, 1983. DOI: 10.1007/BF00987809. ISSN 0098-0331. (ang.).
↑ M. F. Ryan, P. M. Guerin. Behavioural responses of the carrot fly larva, Psila rosae, to carrot root volatiles. „Physiological Entomology”. 7 (3), s. 315–324, 1982. DOI: 10.1111/j.1365-3032.1982.tb00304.x. ISSN 0307-6962. (ang.).
↑ P. M. Guerin, M. F. Ryan. Insecticidal effect of trans-2-nonenal, a constituent of carrot root. „Experientia”. 36 (12), s. 1387–1388, 1980. DOI: 10.1007/BF01960112. ISSN 0014-4754. (ang.).
↑ P. M. Guerin, M. F. Ryan. Relationship between root volatiles of some carrot cultivars and their resistance to the carrot fly, Psila rosae. „Entomologia Experimentalis et Applicata”. 36 (3), s. 217–224, 1984. DOI: 10.1111/j.1570-7458.1984.tb03431.x. ISSN 0013-8703. (ang.).
↑ Jørgen Eilenberg. Abnormal egg-laying behaviour of female carrot flies (Psila rosae) induced by the fungus Entomophthora muscae. „Entomologia Experimentalis et Applicata”. 43 (1), s. 61–65, 1987. DOI: 10.1111/j.1570-7458.1987.tb02203.x. ISSN 0013-8703. (ang.).