Podział administracyjny Wrocławia
| Ten artykuł od 2019-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Podział administracyjny Wrocławia – podział terytorialny miasta Wrocławia na jednostki pomocnicze gminy. Od 1991 roku są to osiedla, których obecnie jest 48.
Aktualny podział administracyjny (od 1991)
Podział na osiedla
W 1991 roku Rada Miejska Wrocławia zlikwidowała istniejące w czasach PRL urzędy dzielnicowe[1] i rozpoczęła trwający cały okres lat 90. proces łączenia byłych instytucji dzielnicowych w ogólnomiejskie. Jednakże instytucje państwowe są często nadal właściwe dla obszarów byłych dzielnic, jak np. sądy rejonowe, jednostki ZUS czy urzędy skarbowe. Ich nazwy używane są też w wielu innych sytuacjach, na przykład w przypadku zapomnienia przedwojennych nazw miejscowych (w szczególności na obszarze byłej dzielnicy Śródmieście), co często doprowadza do pomyłek, jak na przykład w przypadku dzielnicy Krzyki i osiedla o tej samej nazwie.
Utworzenie dzielnic samorządowych, na wzór warszawskich lub krakowskich było dyskutowane, podobnie jak utworzenie samorządowych organizacji byłych miast: Psiego Pola i Leśnicy, jednak dyskusje nie doprowadziły do wypracowania konkretnych rozwiązań. Uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia[2] utworzono w zamian osiedla, które posiadają rady osiedlowe i zarządy, spełniające ograniczone funkcje samorządowe[a]. Obecne granice osiedli zostały ustalone uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia z 21 stycznia 2016 roku[3], w której zmieniono granice niektórych osiedli.
Osiedle administracyjne (od 1991) | Liczba mieszkańców w tys. 2017(2008) | Zmiana liczby ludności 2008-2017 | Liczba mieszkań (2017)[4] | Powierzchnia (km²) | Gęstość zaludnienia (os/km²) | Dawna dzielnica | Uwagi: osiedla, jednostki przestrzenne | Nazwa niemiecka (do 1945) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Gajowice | 24,8 (27,6) | 10,4% | 13 789 | 1,71 | 14502,92 | Fabryczna | Gabitz | |
Gądów-Popowice Południowe | 25,8 (26,4) | 2,3% | 12 830 | 3,13 | 8242,81 | Fabryczna |
|
|
Grabiszyn-Grabiszynek | 13,8 (13,1) | 5,3% | 8 217 | 4,09 | 3374,08 | Fabryczna |
|
|
Jerzmanowo-Jarnołtów-Strachowice-Osiniec | 2,1 (1,8) | 16,7% | 666 | 17,21 | 122,02 | Fabryczna |
|
|
Kuźniki | 5,9 (6,2) | 4,8% | 2 357 | 1,46 | 4041,10 | Fabryczna | Schmiedefeld | |
Leśnica | 28,1 (21,4) | 31,3% | 12 806 | 40,92 | 686,71 | Fabryczna |
|
|
Maślice | 10,1 (6,4) | 57,8% | 5 125 | 6,61 | 1527,99 | Fabryczna | Masselwitz | |
Muchobór Mały | 8,4 (8,8) | 4,5% | 3 455 | 4,96 | 1693,55 | Fabryczna | Klein-Mochbern | |
Muchobór Wielki | 12,2 (7,8) | 56,4% | 7 093 | 6,86 | 1778,43 | Fabryczna | Groß-Mochbern | |
Nowy Dwór | 16,4 (18,2) | 9,9% | 6 902 | 1,91 | 8586,39 | Fabryczna | Mariahöfchen | |
Oporów | 7,0 (6,4) | 9,4% | 3 317 | 6,46 | 1083,59 | Fabryczna | Opperau | |
Pilczyce-Kozanów-Popowice Północne | 33,5 (36,3) | 7,7% | 16 143 | 8,53 | 3927,32 | Fabryczna |
|
|
Pracze Odrzańskie | 5,0 (3,2) | 56,2% | 2 688 | 10,02 | 499,00 | Fabryczna |
|
|
Żerniki | 3,9 (3,4) | 14,7% | 1 495 | 3,90 | 1000,00 | Fabryczna | Neukirch | |
Bieńkowice | 0,5 (0,5) | 0,0% | 179 | 1,43 | 349,65 | Krzyki | Benkwitz | |
Borek | 13,0 (13,9) | 6,5% | 7 582 | 2,75 | 4727,27 | Krzyki | Kleinburg | |
Brochów | 7,4 (5,0) | 48,0% | 3 894 | 3,73 | 1983,91 | Krzyki | Brockau | |
Gaj | 20,3 (19,7) | 3,0% | 10 493 | 2,60 | 7807,69 | Krzyki | Herdain | |
Huby | 21,1 (23,3) | 9,4% | 10 962 | 2,06 | 10242,72 | Krzyki | Huby, Glinianki | Huben, Lehmgruben |
Jagodno | 5,6 (2,0) | 180,0% | 4 337 | 3,42 | 1637,43 | Krzyki | ||
Klecina | 6,5 (5,2) | 25,0% | 3 836 | 3,76 | 1728,72 | Krzyki | Klettendorf | |
Krzyki-Partynice | 19,9 (13,3) | 49,6% | 12 532 | 5,25 | 3790,48 | Krzyki |
|
|
Księże | 5,9 (4,8) | 22,9% | 3 531 | 10,24 | 576,17 | Krzyki |
|
|
Ołtaszyn | 6,6 (4,9) | 34,7% | 3 191 | 3,37 | 1958,46 | Krzyki | Oltaschin (później: Herzogshufen) | |
Powstańców Śląskich | 28,2 (32,1) | 12,1% | 17 252 | 2,37 | 11898,73 | Krzyki | popularnie Południe, obejmuje także Dworek i część historycznych Gajowic | Kaiser-Wilhelm-Viertel |
Przedmieście Oławskie | 22,3 (24,2) | 7,9% | 14 268 | 5,96 | 3741,61 | Krzyki | Ohlauer Vorstadt | |
Tarnogaj | 6,8 (4,9) | 38,8% | 6 036 | 2,94 | 2312,93 | Krzyki | Dürrgoy | |
Wojszyce | 5,9 (4,1) | 43,9% | 3 160 | 3,27 | 1804,28 | Krzyki | Woischwitz (później: Hoinstein) | |
Karłowice-Różanka | 33,6 (35,3) | 4,8% | 16 233 | 10,68 | 3146,07 | Psie Pole |
|
|
Kleczków | 6,4 (6,7) | 4,5% | 4 725 | 1,87 | 3422,46 | Psie Pole | Kletschkau | |
Kowale | 2,3 (2,1) | 9,5% | 933 | 6,42 | 358,26 | Psie Pole | Cawallen | |
Lipa Piotrowska | 1,8 (0,5) | 260,0% | 1 662 | 2,88 | 625,00 | Psie Pole | Leipe-Petersdorf | |
Osobowice-Rędzin | 3,0 (2,3) | 30,4% | 1 409 | 18,62 | 161,12 | Psie Pole |
| |
Pawłowice | 2,2 (1,9) | 15,8% | 771 | 4,43 | 496,61 | Psie Pole | Pawelwitz (później: Wendelborn) | |
Polanowice-Poświętne-Ligota | 4,5 (3,6) | 25,0% | 2 826 | 5,63 | 799,29 | Psie Pole |
|
|
Psie Pole-Zawidawie | 29,6 (25,5) | 16,1% | 14 277 | 16,43 | 1801,58 | Psie Pole |
|
|
Sołtysowice | 3,7 (2,9) | 27,6% | 2 223 | 4,54 | 814,98 | Psie Pole | Schottwitz | |
Swojczyce-Strachocin-Wojnów | 6,3 (4,7) | 34,0% | 4 170 | 12,47 | 505,21 | Psie Pole |
|
|
Świniary | 0,7 (0,8) | 12,5% | 259 | 9,13 | 76,67 | Psie Pole | ||
Widawa | 1,6 (1,4) | 14,3% | 580 | 4,09 | 391,20 | Psie Pole | Weide | |
Przedmieście Świdnickie | 14,6 (17,0) | 14,1% | 10 372 | 1,50 | 9733,33 | Stare Miasto | Schweidnitzer Vorstadt | |
Stare Miasto | 10,3 (12,5) | 17,6% | 6 699 | 2,00 | 5150,00 | Stare Miasto | historyczne Stare Miasto i Nowe Miasto | Altstadt, Neustadt |
Szczepin | 20,9 (23,2) | 9,9% | 13 365 | 4,39 | 4760,82 | Stare Miasto | niegdyś Przedmieście Mikołajskie | Tschepine, Nikolai-Vorstadt |
Biskupin-Sępolno-Dąbie-Bartoszowice | 22,1 (22,3) | 0,9% | 10 043 | 5,89 | 3752,12 | Śródmieście |
|
|
Nadodrze | 24,8 (28,0) | 11,4% | 14 211 | 1,98 | 12525,25 | Śródmieście | Oder-Vorstadt | |
Ołbin | 34,6 (39,2) | 11,7% | 19 020 | 2,61 | 13256,71 | Śródmieście | Elbing | |
Plac Grunwaldzki | 14,5 (15,3) | 5,2% | 7 399 | 1,44 | 10069,44 | Śródmieście | obejmuje tereny dawnej wsi Rybaki | Fischerau |
Zacisze-Zalesie-Szczytniki | 4,7 (4,1) | 14,6% | 1 536 | 3,67 | 1280,65 | Śródmieście |
|
|
Śląskich
Podział według Studium
W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia[5] użyty został zupełnie inny podział miasta, odpowiadający stosunkom urbanistycznym miasta, na zespoły dzielnicowe oraz tych zespołów na tereny planowania: zespoły urbanistyczne i obszary rozwoju.
- Śródmiejski Zespół Dzielnicowy
- Gądowski Zespół Dzielnicowy
- Krzycki Zespół Dzielnicowy
- Oławski Zespół Dzielnicowy
- Karłowicki Zespół Dzielnicowy
- Leśnicki Zespół Dzielnicowy
- Zespół Dzielnicowy Psiego Pola
Historyczne podziały administracyjne Wrocławia
Podział administracyjny do 1945
Do 1945 roku Wrocław (wówczas Breslau) podzielony był dwustopniowo: na Stadteile (części miasta) odpowiadające dawnym przedmieściom, zaś te dzieliły się na Viertel (dzielnice), czasem administracyjnie łączone ze sobą, wywodzące się z pierwotnego podziału średniowiecznego miasta na cztery części, czyli Viertel (stan na lata 1904–1911)[c]
Stare Miasto (Altstadt)
- Schloßviertel (Dzielnica Zamkowa)
- Taschenviertel (Dzielnica Sakwowa)
- Neumarktviertel (Dzielnica Nowego Targu)
- Elisabethviertel (Dzielnica św. Elżbiety)
Przedmieście Odrzańskie (Oder-Stadtteil)
- Matthiasviertel (Dzielnica św. Macieja)
- Bürgerwerder (Kępa Mieszczańska)
- Schießwerderviertel (Kępa Strzelecka)
- Elbing (Ołbin)
- Kletschkau (Kleczków)
- Polinke (Polanka)
Przedmieście Piaskowe (Sand-Stadtteil)
- Domviertel (Dzielnica Katedralna; Ostrów Tumski)
- Hochschulviertel (Dzielnica Akademicka); Neu-Scheitnig (Nowe Szczytniki)
- Sternviertel (Dzielnica Gwieździsta)
- Michaelisviertel (Dzielnica św. Michała)
- Scheitnig (Szczytniki)
- Leerbeutel (Zalesie)
Przedmieście Oławskie (Ohlauer Stadteil)
- Mauritiusviertel (Dzielnica św. Maurycego)
- Ohleviertel (Dzielnica Oławska)
- Morgenau (Rakowiec)
- Parschner Viertel (Parczów)
Przedmieście Strzelińskie (Strehlener Stadteil)
- Teichäckern (Pola Stawowe)
- Lehmgruben (Glinianki)
- Herdain (Gaj)
- Huben (Huby)
- Dürrgoy (Tarnogaj)
Przedmieście Świdnickie (Schweidnitzer Stadtteil)
- Tauentzienviertel (Dzielnica Tauentziena)
- Siebenhufen (Siedem Łanów)
- Gabitz (Gajowice)
- Neudorf (Nowa Wieś)
- Kleinburg (Borek)
- Kaiser-Wilhelm-Viertel (Dzielnica Cesarza Wilhelma)
Przedmieście Mikołajskie (Nikolai-Stadteil)
- Friedrich-Wilhelm-Viertel (Dzielnica Fryderyka Wilhelma)
- Märkisches Viertel (Dzielnica Markijska)
- Tschepine (Szczepin)
- Pöpelwitz (Popowice)
- Zankholz (Sporny Las)
Podział administracyjny 1945-1952
Przejęcie władzy w mieście przez polską administrację w roku 1945 spowodowało także zmiany w podziale administracyjnym Wrocławia. Dotychczasowy podział stosowany przez Niemców przestał obowiązywać, w jego miejsce zarząd miasta wprowadził podział na 12 nowych jednostek – obwodów, ale już w roku 1946 ich liczba zmniejszyła się do ośmiu. Instytucją zarządzającą każdym z ośmiu obwodów był Miejski Urząd Obwodowy – jednostka pomocnicza Zarządu Miasta. W roku 1951 cztery obwody zwiększyły swoją powierzchnię o przyłączone do miasta osiedla. Podział Wrocławia na osiem obwodów przestał obowiązywać w roku 1952, kiedy to zastąpiono je pięcioma dzielnicami, których granice częściowo pokrywały się z granicami dawnych obwodów. Poszczególne obwody obejmowały następujące osiedla:
- Obwód I – Stare Miasto, Przedmieście Oławskie, Księże Małe, Księże Wielkie i południowo-wschodnie osiedla, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Hercena 12
- Obwód II – obszar ograniczony korytem Odry, Starej Odry i Kanału Miejskiego, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Stalina 62 (dzisiejsza Jedności Narodowej)
- Obwód III – południowe osiedla Wrocławia, w roku 1951 dołączono Brochów, Bieńkowice, Jagodno, Klecinę, Lamowice Stare, Ołtaszyn i Wojszyce, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Kościuszki 31
- Obwód IV – południowo-zachodnie osiedla miasta, obszar późniejszej dzielnicy Fabryczna, w roku 1951 dołączono Oporów i Muchobór Wielki, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Podwale Mikołajskie 13
- Obwód V – obszar tzw. Wielkiej Wyspy, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Partyzantów 68
- Obwód VI – północne osiedla Wrocławia, w roku 1951 dołączono Sołtysowice, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Kasprowicza 46
- Obwód VII – Psie Pole i wschodnie osiedla miasta, w roku 1951 dołączono Zakrzów, Zgorzelisko i Wojnów, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Krzywoustego 290
- Obwód VIII – Leśnica i zachodnie osiedla miasta, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Skoczylasa 16
Podział administracyjny 1952-1990
Po reformie administracyjnej w roku 1950 podzielono Wrocław na pięć dzielnic, z dzielnicowymi radami narodowymi jako organami jednolitej władzy państwowej.
W nawiasie podano datę przyłączenia do Wrocławia; brak takiej daty oznacza, iż osiedle jest częścią średniowiecznego jądra miasta.
Stare Miasto
- Stare Miasto
- Przedmieście Świdnickie (1808)
- Szczepin (1808)
Śródmieście
- Bartoszowice (1928)
- Biskupin (1928)
- Dąbie (1928)
- Nadodrze (1991 – powstało po podzieleniu Ołbina)
- Ołbin (1808)
- Plac Grunwaldzki (1991 – powstał po podzieleniu Ołbina)
- Sępolno (1924)
- Zacisze (1928)
- Zalesie (1904)
- Szczytniki (1808 Stare Szczytniki; 1868 Nowe Szczytniki)
Krzyki
- Bieńkowice (1951)
- Bierdzany (1928)
- Borek (1897)
- Brochów (1951)
- Dworek (1868)
- Gaj (1904)
- Glinianki (1868)
- Huby (1868)
- Jagodno (1951)
- Klecina (1951)
- Krzyki (1928)
- Księże Małe i Wielkie (1928)
- Lamowice Stare (1951)
- Nowy Dom (1928)
- Ołtaszyn (1951)
- Opatowice (1928)
- Partynice (1928)
- Południe (1868)
- Przedmieście Oławskie (1808)
- Rakowiec (1904)
- Siedlec (1928)
- Świątniki (1928)
- Tarnogaj (1904)
- Wilczy Kąt (1808)
- Wojszyce (1951)
Psie Pole
- Karłowice (1928)
- Kleczków (1808)
- Kłokoczyce (1973)
- Kowale (1928)
- Lesica (1973)
- Ligota (1928)
- Lipa Piotrowska (1973)
- Miłostków/Marzanów (1951)
- Mirowiec (1928)
- Osobowice (1928)
- Pawłowice (1970)
- Polanka (1808)
- Polanowice (1973)
- Poświętne (1928)
- Pracze Widawskie (1973)
- Psie Pole (1928)
- Rędzin (1973)
- Różanka (1928)
- Sołtysowice (1951)
- Strachocin (1928)
- Swojczyce (1928)
- Świniary (1973)
- Widawa (1973)
- Wojnów (1951)
- Zakrzów (1951)
- Zgorzelisko (1951)
Fabryczna
- Gajowice (1868)
- Gądów Mały (1928)
- Grabiszyn (1911)
- Grabiszynek (1911)
- Janówek (1973)
- Jarnołtów (1973)
- Jerzmanowo (1973)
- Kozanów (1928)
- Kuźniki (1928)
- Leśnica (1928)
- Marszowice (1973)
- Maślice (1928)
- Mokra (1973)
- Muchobór Mały (1928)
- Muchobór Wielki (1951)
- Nowa Karczma (1928)
- Nowe Domy (1928)
- Nowy Dwór (1928)
- Oporów (1951)
- Pilczyce (1928)
- Popowice (1897)
- Pracze Odrzańskie (1928)
- Pustki (1928)
- Ratyń (1928)
- Stabłowice (1928)
- Stabłowice Nowe (1928)
- Strachowice i Osiniec (1973)
- Złotniki (1928)
- Żar (1973)
- Żerniki (1928)
Uwagi
- ↑ Nowy podział miasta wprowadzony został w roku 1991 uchwałą nr XVIII/100/91 Rady Miejskiej Wrocławia (dalej: RMW) z 6 lutego 1991[2] rozpoczynającą proces konsultacji społecznych w sprawie zmian oraz końcową uchwałą nr XX/110/91 z 20 marca 1991[6]. W późniejszych latach zasadniczy podział nie uległ istotnym zmianom, dokonywano tylko drobnych korekt i uściśleń uchwałami:
- XXV/259/96 RMW z 26.04.1996
- XXIX/332/96 RMW z 20.09.1996
- XXXVII/521/97 RMW z 25.04.1997
- LII/812/98 RMW z 05.04.1998
- XXIX/925/01 RMW z 18.01.2001 (uchylona)
- L/1773/02 RMW z 04.07.2002 (uchylona)
- XXXI/2280/04 RMW z 09.12.2004
- XLVII/3060/06 RMW z 16.02.2006
- LIV/3267/06 RMW z 06.07.2006
- XXX/1017/09 RMW z 15.01.2009
- XXIX/643/12 RMW z 05.07.2012[7]
- XX/419/16 RMW z 21.01.2016[3]
- ↑ Aktualny (w 2019 r.) wykaz ulic należących do poszczególnych osiedli zawiera załącznik do uchwały XXIX/643/12 Rady Miejskiej Wrocławia z 5 lipca 2012[7], natomiast szczegółową mapę z podziałem na osiedla – załącznik do uchwały XX/419/16 Rady Miejskiej z 21 stycznia 2016[3].
- ↑ Na podstawie mapy rozwoju terytorialnego Wrocławia.
Przypisy
- ↑ Uchwała nr XXX/179/91 Rady Miejskiej Wrocławia z 5 października 1991.
- ↑ a b Załącznik do uchwały nr XX/110/91 Rady Miejskiej Wrocławia z 20 marca 1991.
- ↑ a b c Uchwała nr XX/419/16 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 21 stycznia 2016 r. zmieniająca uchwałę nr XX/110/91 Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie podziału Wrocławia na osiedla. [w:] Dz. Urz. Woj. 2016.465 [on-line]. Wojewoda Dolnośląski, 2016-01-29. [dostęp 2019-10-16]. (pol.).
- ↑ MałgorzataM. Wieliczko MałgorzataM., Reforma wrocławskich osiedli. Fundusz osiedlowy. 100 prac prezydenta Jacka Sutryka [online], wroclaw.pl [dostęp 2019-09-09] (pol.).
- ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
- ↑ Uchwała nr XVIII/100/91 Rady Miejskiej Wrocławia z 6 lutego 1991.
- ↑ a b Uchwała nr XXIX/643/12 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 5 lipca 2012 r. w sprawie zmiany uchwały nr XX/110/91 Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie podziału Wrocławia na osiedla. [w:] Dz. Urz. Woj. 2012.2862 [on-line]. 2012-08-10. [dostęp 2019-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-16)].
Linki zewnętrzne
- Wrocław – dzielnicowy czy osiedlowy?
- p
- d
- e
Fabryczna |
|
---|---|
Krzyki |
|
Psie Pole |
|
Stare Miasto | |
Śródmieście |
|