Pokrewieństwo języków

Pokrewieństwo języków – powiązanie między językami naturalnymi polegające na pochodzeniu tych języków od wspólnego prajęzyka[1][2]. Dwa języki uznaje się za pokrewne, jeśli jeden z nich pochodzi od drugiego lub jeśli oba pochodzą od wspólnego przodka. Na przykład język włoski pochodzi od łaciny, a zatem włoski i łacina są spokrewnione. Z kolei język hiszpański też pochodzi od łaciny, a zatem włoski i hiszpański są spokrewnione.

Języki spokrewnione dzielą ze sobą pewne cechy w zakresie słownictwa, gramatyki i systemu dźwiękowego[3]. Niektóre języki nie wykazują pokrewieństwa względem innych poznanych języków – mowa wówczas o językach izolowanych (przykładem języka izolowanego jest baskijski)[4].

O pokrewieństwie języków można wyrokować na podstawie analizy leksyki i cech dźwiękowych[5]. O wspólnym pochodzeniu języków nie świadczą natomiast pojedyncze podobieństwa słownikowe, które mogą być wynikiem przypadku (por. wyraz dog w języku mbabaram i angielskim)[6][7]. Cechy świadczące o pokrewieństwie należy odróżnić od cech zapożyczonych wskutek kontaktu językowego (np. język angielski zapożyczył duży zasób leksyki francuskiej, a amharski zapożyczył szyk wyrazów z sąsiednich języków kuszyckich)[8]. Odrębną grupę tworzą uniwersalia językowe, czyli cechy typowe dla wszystkich języków świata (np. zbliżone formy wyrazu mama)[6].

W ustalaniu pokrewieństwa między językami poprzez wykazywanie w nich tak zwanych regularnych odpowiedniości stosuje się metodę porównawczą[5].

Przypisy

  1. ↑ KazimierzK. Polański KazimierzK. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 444, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 .
  2. ↑ Pereltsvaig 2020 ↓, s. 10.
  3. ↑ Pereltsvaig 2020 ↓, s. 11.
  4. ↑ SlavomírS. Ondrejovič SlavomírS., Od hovoriaceho stroja k sociálnej lingvistike: kapitoly z jazykovednej historiografie, Bratislava: Veda, 2000, s. 78, ISBN 978-80-224-0608-6  (słow.).
  5. ↑ a b Pawley i Ross 2006 ↓, s. 44.
  6. ↑ a b Comrie 1990 ↓, s. 8.
  7. ↑ StevenS. Pinker StevenS., Jazykový instinkt: Jak mysl vytváří jazyk, Praha: Dybbuk, 2009, s. 293, ISBN 978-80-7438-006-8  (cz.).
  8. ↑ Comrie 1990 ↓, s. 9–10.

Bibliografia

  • BernardB. Comrie BernardB., Introduction, [w:] BernardB. Comrie (red.), The major languages of East and South-East Asia, Abingdon–New York: Routledge, 1990, s. 1–18, DOI: 10.4324/9780203408155, ISBN 978-1-138-83435-4, ISBN 978-0-415-04739-5, ISBN 978-0-203-40815-5, OCLC 1290484587  (ang.).
  • AndrewA. Pawley AndrewA., MalcolmM. Ross MalcolmM., The Prehistory of Oceanic Languages: A Current View, [w:] PeterP. Bellwood, James J.J.J. Fox, DarrellD. Tryon (red.), The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives, Canberra: ANU E Press, 2006, s. 43–80, DOI: 10.22459/A.09.2006.04, ISBN 1-920942-85-8, ISBN 0-731521-32-3, OCLC 225298720, JSTOR: j.ctt2jbjx1.7  (ang.).
  • AsyaA. Pereltsvaig AsyaA., Languages of the World: An Introduction, wyd. 3, Cambridge: Cambridge University Press, 2020, s. 10, DOI: 10.1017/9781108783071, ISBN 978-1-108-47932-5, ISBN 978-1-108-74812-4, ISBN 978-1-108-78307-1, OCLC 1220908444 [dostęp 2024-01-16]  (ang.).