Polska Akademia Literatury

Ten artykuł od 2014-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Polska Akademia Literatury, PAL, do 1936 Polska Akademja Literatury – państwowa instytucja życia literackiego działająca w latach 1933–1939^[1].

Występowała jako oficjalna reprezentacja polskiego piśmiennictwa i ruchu wydawniczego. Do jej statutowych celów należało podniesienie kultury literackiej w Polsce oraz jej promocja poza granicami kraju. Wspierała również rodzimych pisarzy, współdziałała z rządem w jego przedsięwzięciach w obszarze literatury i sztuki. Posiadało prawo wydawania na wniosek władz państwowych opinii w sprawach dotyczących języka, literatury i kultury, przyznawania nagród literackich, wyróżnień i stypendiów. Prowadziła działalność wydawniczą dotyczącą rozwoju literatury w Polsce. We współpracy z Towarzystwem Czytelni Ludowych i Stowarzyszeniem Bibliotekarzy Polskich prowadziła działalność rozwijającą biblioteki publiczne w kraju.

Składała się z 15 dożywotnich członków: pierwszych siedmiu mianował Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, pozostałych wybierali już sami nominaci^[1]. Akademicy otrzymywali wysokie uposażenie, jednak sama PAL nie dysponowała własnym budżetem, właściwie występując jako ciało doradcze ministra.

Opis

Projekt powołania "Akademii Literatury Polskiej” przedstawił już w lutym 1918 roku Stefan Żeromski. Do końca życia zabiegał o powołanie państwowej instytucji, która miałaby wspierać polskich pisarzy i promować rodzimą literaturę^[2]. Kolejny projekt powstał w 1926 roku, już po śmierci Żeromskiego, pod auspicjami Straży Piśmiennictwa Polskiego. Projekt ten został przyjęty w 1929 roku na zjeździe literatów w Poznaniu, głównie w wyniku starań Juliusza Kadena-Bandrowskiego^[2].

Formalnie akademia została powołana rozporządzeniem Rady Ministrów RP z 29 września 1933 r.^[3] Zajmować się miała uhonorowaniem i promowaniem najwybitniejszych współczesnych utworów literatury polskiej. Zgodnie ze statutem miała za cel podniesienie poziomu literatury polskiej, współdziałając z rządem we wszystkich jego poczynaniach dla dobra kultury i sztuki polskiej. W założeniu miała być najwyższym organem opiniotwórczym w sprawach języka, literatury i kultury polskiej. Zgodnie z ustawą z 2 lipca 1937 r. Akademia otrzymała osobowość prawną^[4].

Przyznawała, w latach 1935–1939, dwa najwyższe odznaczenia: Złoty i Srebrny Wawrzyn Akademicki, za wkład w rozwój literatury polskiej. Ceniona była także Nagroda Młodych, będąca swoistym namaszczeniem wschodzących młodych talentów.

Jej struktura wzorowana była na podobnej Akademii Francuskiej. Liczyła 15 członków dożywotnich, z których 7 pierwszych wybierał minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, 8 następnych wybierali już sami członkowie Akademii.

W 1937 wyszedł drukiem Rocznik Akademii 1933/1936^[5], w 1939 Rocznik Akademii 1937/1938^[6].

Od zakończenia II wojny światowej toczą się dyskusje na temat przywrócenia Akademii^[7].

Jej protektorami i członkami honorowymi byli m.in. prezydent Ignacy Mościcki i Marszałek Polski Józef Piłsudski.

Skład

• Wacław Sieroszewski, prezes
• Leopold Staff, wiceprezes
• Juliusz Kaden-Bandrowski, sekretarz generalny
• Wacław Berent
• Piotr Choynowski
• Zofia Nałkowska
• Zenon Przesmycki
• Karol Irzykowski
• Juliusz Kleiner
• Bolesław Leśmian
• Karol Hubert Rostworowski
• Wincenty Rzymowski
• Tadeusz Boy-Żeleński
• Jerzy Szaniawski
• Tadeusz Zieliński

Skład jej zmienił się po śmierci Choynowskiego (1935) i Leśmiana (1937) i po wycofaniu się Rzymowskiego (1937) i Rostworowskiego (1937). Powołano wówczas nowych członków Akademii, odtąd w jej skład wchodzili:

• Ferdynand Goetel
• Kornel Makuszyński
• Jan Lorentowicz
• Kazimierz Wierzyński

Nagrody Polskiej Akademii Literatury

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Złotym Wawrzynem Akademickim.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Srebrnym Wawrzynem Akademickim.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Młodych Polskiej Akademii Literatury.

Zobacz też

• Polska Akademia Umiejętności
• Polska Akademia Nauk

Zobacz multimedia związane z tematem: Polska Akademia Literatury

Zobacz w Wikiźródłach tekst Projekt Akademii Literatury Polskiej

Przypisy

Bibliografia

• Biernacki, Andrzej: Polska Akademia Literatury. [W:] Literatura polska: Przewodnik encyklopedyczny. Red. Krzyżanowski, Julian; Hernas, Czesław. T. 2: Warszawa: PWN, 1985, s. 198–199. ISBN 83-01-05369-0.
• Winklowa, Barbara: Polska Akademia Literatury. [W:] O współczesnej kulturze literackiej. Red. Hopfinger, Maryla; Żółkiewski, Stefan. T. 2: Wrocław: Ossolineum, 1973.