Popłoch

Popłoch pospolity

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Carduoideae

Rodzaj

popłoch

Nazwa systematyczna

Onopordum L.
Sp. Pl. 827. 1753

Typ nomenklatoryczny

Onopordum acanthium L.^[3]

Synonimy

Acanos Adans.
Acanthium Heist. ex Fabr.^[3]^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Popłoch (Onopordum L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Liczy ok. 60 gatunków^[4]. Zasięg rodzaju obejmuje Europę (na tym kontynencie obecnych jest 13 gatunków^[5]) i zachodnią Azję (na wschodzie po Pakistan, zachodnie Chiny i Republikę Ałtaju)^[4]. Rośliny introdukowane z tego rodzaju obecne są w północnej Europie, na Syberii, w Kraju Nadmorskim, w Australii, Ameryce Północnej i Południowej^[4]. Rosną w miejscach suchych i słonecznych, często na przydrożach i nieużytkach, niektóre na obszarach górskich^[6].

Do flory Polski należy jeden, introdukowany i zadomowiony gatunek – popłoch pospolity O. acanthium^[7]. Gatunek ten bywa sadzony jako ozdobny. W przeszłości jego kwiaty wykorzystywano do fałszowania szafranu^[5].

Nazwa naukowa rodzaju powstała z greckich słów onos i pordos oznaczających osła i wzdęcie – w nawiązaniu do efektu jaki powodować ma u tych zwierząt jedzenie popłochu^[6].

Morfologia

Pokrój: Kolczaste rośliny dwuletnie, rzadziej trzyletnie^[5] i byliny^[8], o pędach zwykle prosto wzniesionych, rozgałęzionych i kolczasto oskrzydlonych, osiągających od 0,5 m do ponad 4 m wysokości^[9].
Liście: Skrętoległe, odziomkowe i łodygowe, pierzasto klapowane i ząbkowane, z tęgimi kolcami na końcach klap^[8]^[9]. Zwykle wełnisto owłosione, przynajmniej od spodu^[6].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki tworzące się pojedynczo na szczytach pędów lub po kilka w luźnych baldachogronach^[9]. Okrywa koszyczków kulistawa do półkulistej^[9], okryta licznymi, dachówkowato ułożonymi, lancetowatymi listkami, kolczasto zakończonymi, z dolnymi listkami mniej lub bardziej odgiętymi. Dno kwiatostanu płaskie lub wypukłe, bez plewinek. Wszystkie kwiaty jednakowe, obupłciowe, o koronie rurkowatej, białej lub purpurowej, o rurce wąskiej i łatkach równowąskich^[9]. Pręciki o nitkach brodawkowatych. Szyjka słupka na szczycie głęboko rozwidlona^[8].
Owoce: Niełupki nagie, walcowate, 3–5-kanciaste, na szczycie z kilkuszeregowym puchem kielichowym złożonym z nierozgałęzionych i pierzastych włosków różnej długości^[8]^[9].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Carduinae, plemienia Cardueae i podrodziny Carduoideae w obrębie rodziny astrowatych Asteraceae^[10].

Wykaz gatunków

Onopordum acanthium L. – popłoch pospolity
Onopordum acaulon L.
Onopordum alexandrinum Boiss.
Onopordum algeriense Pomel
Onopordum ambiguum Fresen.
Onopordum anatolicum Boiss. & Heldr. ex Eig
Onopordum arenarium (Desf.) Pomel
Onopordum armenum Grossh.
Onopordum blancheanum (Eig) Danin
Onopordum boissierianum Raab-Straube & Greuter
Onopordum bolivari Pau & Vicioso
Onopordum bracteatum Boiss. & Heldr.
Onopordum × brevicaule Gonz.Sierra, Pérez Morales, Penas & Rivas Mart.
Onopordum candidum Nábělek
Onopordum carduelium Bolle
Onopordum carduiforme Boiss.
Onopordum caricum Hub.-Mor.
Onopordum carmanicum (Bornm.) Bornm.
Onopordum caulescens d'Urv.
Onopordum cinereum Grossh.
Onopordum corymbosum Willk.
Onopordum cynarocephalum Boiss. & C.I.Blanche
Onopordum cyprium Eig
Onopordum cyrenaicum Maire & Weiller
Onopordum davisii Rech.f.
Onopordum × delortii Timb.-Lagr.
Onopordum dissectum Murb.
Onopordum dyris Maire
Onopordum × erectum Gonz.Sierra, Pérez Morales, Penas & Rivas Mart.
Onopordum eriocephalum Rouy
Onopordum espinae Bonnet
Onopordum floccosum Boiss.
Onopordum × glomeratum Costa
Onopordum hasankeyfense Pınar & Behçet
Onopordum heteracanthum C.A.Mey.
Onopordum hinojense Talavera, Balao, Casim.-Sor., M.Talavera, Terrab &
Onopordum horridum Viv.
Onopordum × humile Loscos ex Pau
Onopordum illyricum L.
Onopordum jordanicola Eig
Onopordum laconicum Heldr. & Sartori ex Rouy
Onopordum leptolepis DC.
Onopordum longissimum Pau
Onopordum macracanthum Schousb.
Onopordum macrocephalum Eig
Onopordum × macronervosum Gonz.Sierra, Pérez Morales, Penas & Rivas Mart.
Onopordum magrebiense Talavera, Balao, Casim.-Sor., M.Talavera, Terrab &
Onopordum majorii Beauverd
Onopordum mesatlanticum Emb. & Maire
Onopordum messeniacum Halácsy
Onopordum micropterum Pau
Onopordum myriacanthum Boiss.
Onopordum nervosum Boiss.
Onopordum nezaketianum Pınar
Onopordum × onubense Gonz.Sierra, Pérez Morales, Penas & Rivas Mart.
Onopordum palaestinum Eig
Onopordum platylepis (Murb.) Murb.
Onopordum podlechii Negaresh
Onopordum polycephalum Boiss.
Onopordum prjachinii Tamamsch.
Onopordum sarrafii C.C.Towns.
Onopordum seravschanicum Tamamsch.
Onopordum sirsangense Rech.f.
Onopordum syriacum Holmboe
Onopordum tauricum Willd.
Onopordum × teddianum Rech.f.
Onopordum turcicum Danin
Onopordum wallianum Maire

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-10].
↑ ^a ^b ^c ^d Onopordum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-02].
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 648-649, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 344. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 123, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d Zhu Shi, Werner Greuter: Onopordum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-02].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f David J. Keil: Onopordum Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-02].
↑ Genus Onopordum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-12-02].