Posłonek

Morfologia (posłonek rozesłany)

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

czystkowate

Rodzaj

posłonek

Nazwa systematyczna

Helianthemum Mill.
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754^[3]

Typ nomenklatoryczny

Helianthemum nummularium L.^[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Posłonek (Helianthemum Mill.) – rodzaj roślin należący do rodziny czystkowatych (posłonkowatych). Należy do niego około 110 gatunków^[4]^[5]. Występują one w Europie, północnej Afryce i w Azji zachodniej i środkowej oraz na obu kontynentach amerykańskich^[4], w ich zachodnich częściach^[6]. Największe zróżnicowanie rodzaju występuje w obszarze śródziemnomorskim^[6]. W Polsce rosną dziko dwa gatunki – posłonek rozesłany (H. nummularium) i alpejski (H. oelandicum subsp. alpestris, syn.: H. alpestre)^[7]. Rośliny z tego rodzaju zasiedlają głównie tereny suche, otwarte. Wiele gatunków to rośliny ozdobne, polecane zwłaszcza do upraw w ogrodach na obszarach o niedostatkach wilgoci. Mają efektowne, ale krótkotrwałe (jednodniowe) kwiaty^[6].

Morfologia

Pokrój: Krótkowieczne krzewy, półkrzewy lub krzewinki, częściowo zimozielone^[8], rzadko byliny i rośliny jednoroczne^[4]. Zwykle mają pędy rozpościerające się na gruncie. Osiągają do 1 m wysokości^[6].
Liście: Ulistnienie naprzeciwległe, tylko w górnej części pędu skrętoległe. Liście siedzące lub ogonkowe^[4]. Blaszka jajowata do równowąskiej^[6], w kolorze od srebrzystego do zielonego^[8].
Kwiaty: Kwiaty promieniste, pięciokrotne. Wyrastają pojedynczo w kątach liści lub skupione po kilka lub wiele w kwiatostany wierzchotkowe, groniaste lub główkowate^[4]. Kielich tworzony jest przez 5 działek, z czego dwie zewnętrzne są mniejsze od trzech wewnętrznych. Płatków korony jest 5 i zwykle mają one kształt okrągławy, a barwę od białej, przez żółtą do jasnoróżowej, rzadko czerwonej. Zwykle o średnicy do 25 mm (u form uprawnych bywają większe)^[8]. Pręciki liczne, na cienkich nitkach. Zalążnia górna, powstaje z trzech owocolistków, ale z jedną, krótką szyjką słupka^[6], zwieńczoną dużym, główkowatym znamieniem^[4].
Owoce: Torebki trójkanciaste, otwierające się trzema klapami, wewnątrz jednokomorowe lub z trzema niepełnymi przegrodami. Zawierają liczne nasiona^[4].

Systematyka

Rodzaj z rodziny czystkowatych Cistaceae^[2]^[9].

Wykaz gatunków^[5]

Helianthemum abelardoi Alcaraz
Helianthemum aegyptiacum (L.) Mill.
Helianthemum aganae Marrero Rodr. & R.Mesa
Helianthemum aguloi Marrero Rodr. & R.Mesa
Helianthemum almeriense Pau
Helianthemum alypoides Losa & Rivas Goday
Helianthemum angustatum Pomel
Helianthemum antitauricum P.H.Davis & Coode
Helianthemum apenninum (L.) Mill. – posłonek apeniński
Helianthemum asperum Lag. ex Dunal
Helianthemum assadii Ghahrem.-Nejad & Gholamian
Helianthemum baschkirorum (Juz. ex Kupat.) Juz.
Helianthemum bramwelliorum Marrero Rodr.
Helianthemum broussonetii Dunal
Helianthemum buschii (Palib.) Juz. & Pozdeeva
Helianthemum bystropogophyllum Svent.
Helianthemum canariense (Jacq.) Pers.
Helianthemum canum (L.) Hornem.
Helianthemum capralense Pérez Dacosta & Mateo
Helianthemum caput-felis Boiss.
Helianthemum × carmen-joanae Mansanet & Mateu
Helianthemum × carolipaui Cuatrec.
Helianthemum chihuahuense S.Watson
Helianthemum cinereoflavescens Rech.f., Aellen & Esfand.
Helianthemum cinereum (Cav.) Pers.
Helianthemum cirae A.Santos
Helianthemum ciscaucasicum Juz. & Pozdeeva
Helianthemum citrinum Ghaz.
Helianthemum × conchitae Socorro & Aroza
Helianthemum concolor (L.Riley) J.G.Ortega
Helianthemum confertum Dunal
Helianthemum × coronadoi Mateo
Helianthemum coulteri S.Watson
Helianthemum crassifolium Pers.
Helianthemum × crespoi Mateo
Helianthemum croceum (Desf.) Pers.
Helianthemum cylindrifolium Verdc.
Helianthemum dagestanicum Rupr.
Helianthemum dianicum Pérez Dacosta, M.B.Crespo & Mateo
Helianthemum × digeneum Rouy & Foucaud
Helianthemum × doumerguei Faure
Helianthemum edetanum Mateo, Fabado & C.Torres
Helianthemum ellipticum (Desf.) Pers.
Helianthemum eriocephalum Pomel
Helianthemum × fabadoi Mateo
Helianthemum × finestratense Pérez Dacosta & Mateo
Helianthemum fontanesii Boiss. & Reut.
Helianthemum geniorum Maire
Helianthemum germanicopolitanu m Bornm.
Helianthemum getulum Pomel
Helianthemum glaucescens (Murb.) Tzvelev
Helianthemum gonzalezferreri Marrero Rodr.
Helianthemum gorgoneum Webb
Helianthemum grosii Pau & Font Quer
Helianthemum guerrae Sánchez-Gómez, J.S.Carrion & M.A.Carrión
Helianthemum × guiraoi Willk.
Helianthemum hadedense Thulin
Helianthemum × heerii Brügger
Helianthemum hirtum (L.) Mill.
Helianthemum humile Verdc.
Helianthemum hymettium Boiss. & Heldr.
Helianthemum inaguae Marrero Rodr., Gonz.-Mart. & F.González
Helianthemum juliae Wildpret
Helianthemum kahiricum Delile
Helianthemum kotschyanum Boiss.
Helianthemum × lagunae Mateo
Helianthemum lavandulifolium Mill.
Helianthemum ledifolium (L.) Mill.
Helianthemum leptophyllum Dunal
Helianthemum linii A.Santos
Helianthemum lippii (L.) Dum.Cours.
Helianthemum × lucentinum M.B.Crespo & J.C.Cristóbal
Helianthemum lunulatum (All.) DC.
Helianthemum × mansanetianum Mateo
Helianthemum × mariano-salvato ris Alcaraz & al.
Helianthemum marifolium (L.) Mill.
Helianthemum maritimum Pomel
Helianthemum marminorense Alcaraz, Peinado & Mart.Parras
Helianthemum marmoreum Stevan., Matevski & Kit Tan
Helianthemum mathezii Dobignard
Helianthemum × monspessulanum Rouy & Foucaud
Helianthemum × montis-bovis Mateo
Helianthemum morisianum Bertol.
Helianthemum motae Sánchez-Gómez, J.F.Jiménez & J.B.Vera
Helianthemum × murbeckii Faure
Helianthemum neopiliferum Muñoz Garm. & C.Navarro
Helianthemum nummularium (L.) Mill. – posłonek rozesłany
Helianthemum obtusifolium Dunal
Helianthemum oelandicum (L.) Dum.Cours.
Helianthemum origanifolium (Lam.) Pers.
Helianthemum pannosum Boiss.
Helianthemum papillare Boiss.
Helianthemum patens Hemsl.
Helianthemum pergamaceum Pomel
Helianthemum × petrerense Pérez Dacosta & Mateo
Helianthemum polyanthum (Desf.) Pers.
Helianthemum polygonoides Peinado, Mart.Parras, Alcaraz & Espuelas
Helianthemum pomeridianum Dunal
Helianthemum × protodianicum J.M.Aparicio, Pérez Dacosta & Mateo
Helianthemum × pseudodianicum Pérez Dacosta & Mateo
Helianthemum pugae Calderón
Helianthemum raskebdanae M.A.Alonso, M.B.Crespo, Juan & L.Sáez
Helianthemum × rigualii M.B.Crespo & J.C.Cristóbal
Helianthemum rossmaessleri Willk.
Helianthemum ruficomum (Viv.) Spreng.
Helianthemum salicifolium (L.) Mill.
Helianthemum sancti-antoni Schweinf. ex Boiss.
Helianthemum sanguineum (Lag.) Dunal
Helianthemum sauvagei Raynaud
Helianthemum schweinfurthii Grosser
Helianthemum scopulicola L.Sáez, Rosselló & Alomar
Helianthemum sicanorum Brullo, Giusso & Sciandr.
Helianthemum sinuspersicum Gholamian & Ghahrem.-Nejad
Helianthemum somalense J.B.Gillett
Helianthemum songaricum Schrenk
Helianthemum speciosum Thulin
Helianthemum squamatum (L.) Dum.Cours.
Helianthemum stipulatum (Forssk.) C.Chr.
Helianthemum strickeri Grosser
Helianthemum × subhispidulum Faure & Maire
Helianthemum × subviscosum Faure & Maire
Helianthemum × sulphureum Willd.
Helianthemum supramontanum Arrigoni
Helianthemum syriacum (Jacq.) Dum.Cours.
Helianthemum syrticum (Viv.) Spreng.
Helianthemum teneriffae Coss.
Helianthemum tholiforme Bramwell, J.Ortega & B.Navarro
Helianthemum thymiphyllum Svent.
Helianthemum tinetense M.Mayor & Fern.Benito
Helianthemum × triregnorum Mateo
Helianthemum ventosum Boiss.
Helianthemum vesicarium Boiss.
Helianthemum violaceum (Cav.) Pers.
Helianthemum virgatum (Desf.) Pers.
Helianthemum viscarium Boiss. & Reut.
Helianthemum viscidulum Boiss.
Helianthemum × xixonense Pérez Dacosta & Mateo
Helianthemum zheguliense Juz. ex Tzvelev

Zastosowanie

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Uprawiane odmiany ozdobne mają większe kwiaty od typowych, dziko rosnących form, a niektóre także kwiaty pełne.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-11] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Helianthemum Miller. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-11-08].
↑ ^a ^b Helianthemum Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-20].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 182. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 91-92, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ United States Department of Agriculture Agricultural Research Service: Family: Malvaceae Juss.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-19]. (ang.).