Powojnik prosty : Morfologia, Biologia i ekologia, Zastosowanie, Zagrożenia i ochrona Wikipedia, wolna encyklopedia

Powojnik prosty

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

powojnik

Gatunek

powojnik prosty

Nazwa systematyczna

Clematis recta L.
Sp. pl. 1:544. 1753

Multimedia w Wikimedia Commons

Powojnik prosty (Clematis recta) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Występuje w zachodniej Azji (Azerbejdżan i Kaukaz Południowy) oraz we wschodniej, środkowej i południowej Europie^[3]. W Polsce jest rzadki, występuje nad dolną Wisłą^[4].

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona lub ze słabą tendencją do pięcia się. Osiąga 1 m wysokości.
Liście: Naprzeciwległe, nieparzystopierzaste, całobrzegie, o ogonkach często poskręcanych.
Kwiaty: Koloru kremowobiałego, małe o średnicy ok. 1,5 cm, zebrane są w szczytowe wielokwiatowe nibybaldachy, pachnące. Kwitnie w okresie od lipca do sierpnia.
Owoce: Niełupka z wydłużonym piórkowatym dzióbkiem.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w okresie od lipca do sierpnia. Rośnie na łąkach, skarpach, w zaroślach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Geranion sanguinei^[5]. Cała roślina jest lekko trująca, przy doustnym spożyciu powoduje biegunkę, skurcze, paraliże i podrażnienia skóry^[6]. Po wysuszeniu traci trujące własności^[6]. Liczba chromosomów 2n = 16^[4].

Zastosowanie

Roślina lecznicza: Dawniej stosowana w medycynie ludowej. Surowiec zielarski: ziele (Herba Clematitis), zawiera glikozyd ranunkulinę i saponiny^[7]. W medycynie ludowej używano go przy różnych chorobach skóry, m.in. przy egzemie i liszajach, obecnie jest bardzo rzadko stosowany^[7].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (gatunek bliski zagrożenia)^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-25].
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ ^a ^b Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.
↑ ^a ^b Jan Macků, Jindrich Krejča, Apoloniusz Rymkiewicz: Atlas roślin leczniczych. Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.