Poziomy organizacji żywej materii

Ten artykuł od 2008-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

W przyrodzie ożywionej wyróżnia się różne poziomy organizacji materii, od pojedynczej komórki, poprzez kolonię, tkankę, organizm, aż do biosfery. Kolejne poziomy są przedmiotem zainteresowania różnych dziedzin nauki.

Poziomy

W strukturze organizacyjnej żywej materii wyróżniamy trzy poziomy:

1. Poziom molekularny, w skład którego wchodzą:
   • komórka
   • struktury komórkowe
   • Nauki dotyczące tego poziomu:
     • cytologia
     • biochemia
     • biologia molekularna
2. Poziom organizmalny, w skład którego wchodzą:
   • tkanki
   • narządy (u roślin organy)
   • układy narządów (u roślin systemy)
   • organizm
   • Nauki dotyczące tego poziomu:
     • embriologia
     • fizjologia
     • anatomia
     • histologia
3. Poziom ponadorganizmalny, w skład którego wchodzą:
   • populacje
   • biocenozy
   • ekosystemy
   • biosfera
   • Nauki dotyczące tego poziomu:
     • ekologia
     • biogeografia
     • systematyka

Płaszczyzną zainteresowania ekologii są wszystkie poziomy powyżej pojedynczego osobnika, niezależnie czy jest to jednokomórkowiec, czy organizm wielokomórkowy.

Większość organizmów na Ziemi żyje otoczona innymi organizmami, wchodząc z nimi w najrozmaitsze interakcje. Jeśli zatem za podstawową jednostkę organizacji przyjmiemy pojedynczą istotę żywą, to każdy wyższy poziom organizacji składa się z większej od 1 liczby osobników. W ten sposób już dwa osobniki mogą tworzyć rodzinę, kilka stado lub grupę rodzinną itp. Najprostszym przykładem ekosystemu jest związek między jednym producentem (np. bakterii autotroficznej) i jednym destruentem (np. bakterii heterotroficznej). Taka organizacja realizowałaby proces produkcji i dekompozycji materii organicznej w oparciu o czerpaną ze środowiska energię i pierwiastki pobierane, a następnie oddawane do środowiska, a zatem spełniałby podstawowe założenia ekosystemu.

Największym poziomem organizacji życia jest biosfera, obejmująca wszystkie obszary, na których występują żywe istoty. Z chwilą, gdy człowiek odkryje życie we Wszechświecie, biosfera rozciągnie się również na tamte obszary.

Przez wiele ostatnich lat badano głównie poziom komórkowy i organizmalny, a dziś ze względu na wiele chorób występujących w nowoczesnym świecie, których przyczyną jest środowisko społeczne i emocjonalna więź międzyludzka, zajęto się poziomem ponadorganizmalnym. Z punktu widzenia ekologii podstawowymi poziomami organizacji są:

osobnik

populacja

biocenoza

ekosystem

biosfera

W obrębie tych jednostek ekologicznych mogą egzystować mniejsze zespoły, wyróżniające na podstawie innych kryteriów: etologicznych (np. rodzina, stado), fitosocjologicznych (zespół roślinności) czy mikrobiologicznych (kolonia bakteryjna).

Linki zewnętrzne

• Markus I.M.I. Eronen Markus I.M.I., Daniel StephenD.S. Brooks Daniel StephenD.S., Levels of Organization in Biology, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 5 lutego 2018, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-02-06]  (ang.). (Poziomy organizacji w biologii)