Prakseologia

Ten artykuł od 2012-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Prakseologia (z gr. práksis dpn. prákseōs 'działanie; czynność' i -logia 'nauka, rozprawa' od légein 'zbierać; liczyć; mówić')^[1] – teoria sprawnego działania. Jest dziedziną badań naukowych dotyczących wszelkiego celowego działania ludzkiego.

Charakterystyka

Inicjatorem prakseologii jako koncepcji tak w zakresie nazwy, jak i odrębnej dyscypliny badań był Alfred Espinas, który w 1890 roku na łamach czasopisma Revue Philosophique de la France et de l'Étranger w artykule pt. Les origines de la technologie pisał m.in.: i otóż słowo "praktyka" nasuwa termin "prakseologia" dla oznaczenia nauki "o formach najogólniejszych i zasadach najwyższych działania w świecie stworów żywych".

Zadaniem prakseologii jest poszukiwanie najszerszych uogólnień odnoszących się do wszelkich form świadomego i celowego działania rozpatrywanego ze względu na sprawność; konstruowanie i uzasadnianie dyrektyw praktycznych, tj. nakazów i zakazów oraz zaleceń i przestróg dotyczących wzmagania sprawności i unikania niesprawności w działaniu; wypracowywanie systemu pojęć niezbędnych lub swoiście przydatnych dla tych konstrukcji; zmierzanie do ujęcia ich w system dedukcyjny i do sformalizowania twierdzeń. Zadaniem prakseologii jest m.in. naukowe badanie warunków sprawności działań. W związku z tym zajmuje się ona typologią działań, połączoną z dociekaniem przyczyn ich powodzeń i niepowodzeń.

Cykl prakseologiczny

1. Diagnoza (zebranie faktów)
2. Prognoza (przewidywanie)
3. Planowanie i programowanie
4. Realizacja
5. Ocena efektów

Ludwig von Mises w swoim dziele Ludzkie działanie stwierdzał konieczność rozpatrywania ekonomii jako nauki w ujęciu prakseologicznym.

Istotny wkład w rozwój prakseologii miał polski uczony i filozof Tadeusz Kotarbiński, autor Traktatu o dobrej robocie (1955) oraz profesor Witold Kieżun.

Wybitni prakseolodzy

 Z tym tematem związana jest kategoria: Prakseolodzy.

Zobacz też

Zobacz hasło prakseologia w Wikisłowniku

• Ludwig von Mises
• szkoła austriacka
• Towarzystwo Naukowe Prakseologii

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Towarzystwo Naukowe Prakseologii
• Zespół Badawczy Prakseologii im. Tadeusza Kotarbińskiego IF WFiS UMCS. kotarbinski.umcs.lublin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-23)].
• Prakseologia: metodologia Szkoły Austriackiej
• Polskie tłumaczenie Human Action
• Praxeology (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-13].