Przypadek zależny

Przypadek zależny (łac. casus obliquus, dosł. „przypadek zgięty, skośny”, w standardzie glosowania oznaczany jako OBL^[1]) – przypadek, który służy do wyrażania funkcji określnika – czyli funkcji innej niż podmiot – w zdaniu^[2]. Przypadki zależne często kontrastują z przypadkiem niezależnym (nieoznaczonym przy pomocy dystynktywnej końcówki fleksyjnej) – mianownikiem (np. pol. człowiek – człowieka – człowiekowi – człowieka – człowiekiem – człowieku) lub absolutywem – część języków jednak posiada specjalne końcówki mianownikowe (np. łacina^[3] , litewski^[4] czy galijski^[5]) lub absolutywne, np. inuktitut^[6]. W języku polskim przypadkami zależnymi są dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik i miejscownik^[7].

Przykłady

Języki romańskie

W językach romańskich łacińska fleksja imienna uległa znacznemu uproszczeniu, ostatecznie wyróżniając tylko mianownik i przypadek zależny^[8]. System ten utrzymał się do dziś w językach wschodnioromańskich (arumuński, istrorumuński, meglenicki, rumuński)^[9] oraz w niektórych dialektach franko-prowansalskich^[10] [11], a ponadto jest poświadczony historycznie także we francuskim^[12] i oksytańskim^[13]. Formy mianownikowe i zależne w językach romańskich charakteryzują się znaczną homofonią^[14].

Przypisy

Źródła

• Charles E.Ch.E. Bennett Charles E.Ch.E., New Latin Grammar, Ithaca, New York 1918 [dostęp 2023-01-24] .
• BernardB. Comrie BernardB., MartinM. Haspelmath MartinM., BalthasarB. Bickel BalthasarB., The Leipzig Glossing Rules: Conventions for interlinear morpheme-by-morpheme glosses [online], Committee of Editors of Linguistics Journals, 31 maja 2015 [dostęp 2023-01-24] .
• DavidD. Crystal DavidD., Dictionary of Linguistics and Phonetics, Hoboken: Wiley, 2008, ISBN 978-1405152969 .brak strony (książka)
• Joseph F.J.F. Eska Joseph F.J.F., Continental Celtic, [w:] Roger D.R.D. Woodland (red.), The Ancient Languages of Europe, Cambridge: Cambridge University Press, 2008, s. 165–188, ISBN 978-0-521-68495-8 .
• AndresA. Kristol AndresA., Le francoprovençal, laboratoire des virtualités linguistiques de la Romania occidentale: le système bicasuel des parlers valaisans, „Actes del 26é Congrés de la lingüística i filologia romàniques”, Berlin: De Gruyter, 2013, s. 341–361 .
• AndresA. Kristol AndresA., Francoprovençal, [w:] AdamA. Ledgeway, MartinM. Maiden (red.), The Oxford Guide to the Romance Languages, Oksford: Oxford University Press, 2016, s. 350–362, ISBN 978-0199677108 .
• MartinM. Maiden MartinM., Morphological persistence, [w:] MartinM. Maiden, John CharlesJ.Ch. Smith, AdamA. Ledgeway (red.), The Cambridge History of The Romance Languages, Vol. 1: Structures, Cambridge: Cambridge University Press, 2013, s. 155–215, ISBN 978-0521800723 .
• MartinM. Maiden MartinM., Romanian, Istro-Romanian, Megleno-Romanian, and Aromanian, [w:] AdamA. Ledgeway, MartinM. Maiden (red.), The Oxford Guide to the Romance Languages, Oksford: Oxford University Press, 2016, s. 91–125, ISBN 978-0199677108 .
• AlicjaA. Nagórko AlicjaA., Praktyczna gramatyka języka polskiego, Warszawa: PWN, 2010, ISBN 978-83-01-16092-0 .brak strony (książka)
• William D.W.D. Paden William D.W.D., An Introduction to Old Occitan, Nowy Jork: The Modern Language Association of America, 2021, ISBN 978-1-60329-054-8 .brak strony (książka)
• MeilutėM. Ramonienė MeilutėM. i inni, Lithuanian: A Comprehensive Grammar, Milton Park Abington: Routledge, 2018, ISBN 978-1138063617 .brak strony (książka)
• RosannaR. Sornicola RosannaR., Romance linguistics and historical linguistics, [w:] MartinM. Maiden, John CharlesJ.Ch. Smith, AdamA. Ledgeway (red.), The Cambridge History of The Romance Languages, Vol. 1: Structures, Cambridge: Cambridge University Press, 2013, s. 1–49, ISBN 978-0521800723 .