Przyprawa

Ten artykuł dotyczy dodatku do potraw. Zobacz też: melanż, potocznie nazywany przyprawą, w świecie Diuny.

Przyprawa – składnik potraw, zwykle stosowany w niewielkich ilościach dla poprawienia ich walorów smakowych, zapachowych i w rzadkich przypadkach (takich jak kurkuma czy szafran) – wizualnych.

W odróżnieniu od głównych składników potraw, przyprawy zwykle nie mają istotnego znaczenia odżywczego. Nierzadko jednak pobudzają trawienie, konserwują potrawy lub działają leczniczo, a dawniej wielu przypisywano też działanie magiczne (stanowiły istotny składnik napojów czarodziejskich i miłosnych). Przyprawy pozwalają w końcu zróżnicować pożywienie bazujące na niewielkiej liczbie produktów podstawowych. Niegdyś odgrywały istotną rolę i należały wielokroć do najcenniejszych surowców, obok kamieni i metali szlachetnych. Z czasem rosnące zróżnicowanie dostępnych produktów podstawowych, łatwość utrzymania walorów smakowych potraw poprzez zamrażanie lub stosowanie środków konserwujących spowodowało spadek znaczenia przypraw. Szczególną rolę odgrywają w kuchni obszarów tropikalnych i subtropikalnych, gdzie warunki klimatyczne sprzyjają osłabianiu apetytu i zaburzeniom trawiennym^[1].

Wyróżnia się przyprawy naturalne, przeważnie pochodzenia roślinnego, i syntetyczne^[1].

Historia przypraw

Przez całe tysiąclecia handel przyprawami, szczególnie tymi korzennymi pochodzącymi z odległych krajów Azji, przynosił znaczne zyski i był rozwijany. Przypuszczalnie olbrzymie bogactwa króla Salomona pochodziły w znacznej mierze z tego handlu. Aleksandria za czasów Ptolemeuszów była centrum handlującym przyprawami indyjskimi. Celem wypraw morskich Krzysztofa Kolumba i Johna Cabota były zasobne w przyprawy Indie. Wyspy Moluki były wcześniej nazywane Wyspami Korzennymi i to one były głównym celem wyprawy Ferdynanda Magellana, która w rezultacie skończyła się pierwszym opłynięciem kuli ziemskiej.

W XVII wieku powstawały europejskie kompanie handlowe mające za jeden z celów opanowanie jak największej części handlu przyprawami i korzeniami. Były to kompanie angielskie, francuskie i holenderskie.

Przykłady przypraw

 Osobny artykuł: Rośliny przyprawowe.

Przyprawy w większości są produktami pochodzenia roślinnego i dzielą się na:

• ziołowe
• warzywne
• korzenne

Do tzw. innych przypraw należą m.in. :

• sosy: keczup, musztarda, majonez
• octy spożywcze: ocet spirytusowy, ocet balsamiczny, ocet winny, ocet jabłkowy, ocet ryżowy
• sos sojowy
• sambal oelek
• bakalie
• miód
• cukier
• sól

Przyprawy stosowane są także w postaci mieszanek, zwykle ziołowych:

• bouquet garni
• chmeli-suneli
• curry
• garam masala
• pieprz ziołowy
• przyprawa pięciu smaków (mieszanka chińska)
• quatre-epices
• zioła prowansalskie
• Ras el Hanout (mieszanka marokańska)
• korzenne mieszanki do słodkich wypieków:
  • przyprawa do piernika
  • przyprawa do pumpkin pie (tzw. przyprawa dyniowa)

Przypisy

Zobacz kolekcję cytatów o przyprawie w Wikicytatach

Zobacz hasło przyprawa w Wikisłowniku

Zobacz galerię związaną z tematem: Przyprawa