Psathyrella

Kruchaweczka
Ilustracja
Kruchaweczka najdelikatniejsza
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

kruchaweczkowate

Rodzaj

kruchaweczka

Nazwa systematyczna
Psathyrella (Fr.) Quél.
Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 152 (1872)
Typ nomenklatoryczny

Psathyrella gracilis (Fr.) Quél. (1872)

Multimedia w Wikimedia Commons
Kruchaweczka wąskoblaszkowa
Kruchaweczka kołpaczkowata
Kruchaweczka namakająca
Kruchaweczka wysmukła

Psathyrella (Fr.) Quél. (kruchaweczka) – rodzaj grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)[1].

Charakterystyka

Grzyby saprotroficzne rosnące na ziemi, drewnie i nawozie. Kapelusze przeważnie łamliwe, suche, przeważnie higrofaniczne, łuskowate, kosmkowate lub nagie, niebruzdowane i nierozpływające się. Trzony nagie do kosmkowatych, czasem korzeniaste. Przeważnie bez pierścienia. Blaszki przyrośnięte, nierozpływające się. Miąższ przeważnie bardzo kruchy. Wysyp zarodników ciemnobrązowy, czarnobrązowy (rzadko czerwonawobrązowy lub czarny). Zarodniki eliptyczne, gładkie, przeważnie z porą rostkową, trama blaszek regularna (strzępki biegną równolegle)[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Synonimy naukowe: Agaricus subsect. Homophron Britzelm., Agaricus trib. Psathyra Fr., Agaricus trib. Psathyrella Fr., Astylospora Fayod, Drosophila Quél., Gymnochilus Clem., Homophron (Britzelm.) W.B. Cooke, Hypholomopsis Earle, Pannucia P. Karst., Pluteopsis Fayod, Psalliotina Velen., Psammocoparius Delile ex De Seynes, Psathyra (Fr.) P. Kumm., Psilocybe Fayod[3].

Polską nazwę nadał Stanisław Chełchowski w 1898 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane był też pod nazwami: kołpaczek, łączak, kruszak, łysak, kruchawka, maślanka[4].

Gatunki występujące w Polsce:

  • Psathyrella almerensis Kits van Wav. 1985[5]
  • Psathyrella ammophila (Durieu & Lév.) P.D. Orton – kruchaweczka piaskowa
  • Psathyrella artemisiae (Pass.) Konrad & Maubl. 1949[5]
  • Psathyrella atomatoides (Peck) A.H. Sm. 1972[5]
  • Psathyrella berolinensis Ew. Gerhardt 1978[6]
  • Psathyrella bifrons Berk. A.H. Sm. – kruchaweczka białoostrzowa
  • Psathyrella bipellis (Quél.) A.H. Sm. 1946[5]
  • Psathyrella canoceps (Kauffman) A.H. Sm. – kruchaweczka drobna
  • Psathyrella caput-medusae Fr. Konrad & Maubl. – kruchaweczka meduzogłowa
  • Psathyrella casca (Fr.) Konrad & Maub – kruchaweczka czerwonawa
  • Psathyrella corrugis Pers. Konrad & Maubl. – kruchaweczka wysmukła, kruchaweczka czarnoblaszkowa[7]
  • Psathyrella cortinarioides P.D. Orton 1960[5]
  • Psathyrella cotonea Quél. Konrad & Maubl. – kruchaweczka brudnobiała
  • Psathyrella dicrani (A.E. Jansen) Kits van Wav. 1985[5]
  • Psathyrella effibulata Örstadius & E. Ludw. 1997[5]
  • Psathyrella fagetophila Örstadius & Enderle 1996[6]
  • Psathyrella fatua (Fr.) P. Kumm. – kruchaweczka blada
  • Psathyrella fimiseda Örstadius & E. Larss. 2008[5]
  • Psathyrella flexispora T.J. Wallace & P.D. Orton 1960[5]
  • Psathyrella frustulenta (Fr.) A.H. Sm. – kruchaweczka fasolowatozarodnikowa
  • Psathyrella fulvescens (Romagn.) M.M. Moser ex A.H. Sm. – kruchaweczka żółknąca
  • Psathyrella fusca (J.E. Lange) A. Pearson – kruchaweczka stożkowata
  • Psathyrella gordonii (Berk. & Broome) A. Pearson & Dennis – kruchaweczka białoosłonowa
  • Psathyrella gyroflexa (Fr.) Konrad & Maubl. 1949[8]
  • Psathyrella hirta Peck – kruchaweczka odchodowa
  • Psathyrella hydrophiloides Kits van Wav.[9][5]
  • Psathyrella impexa (Romagn.) Bon 1983 – kruchaweczka różowawa
  • Psathyrella lutensis (Romagn.) Bon 1983[5]
  • Psathyrella maculata (C.S. Parker) A.H. Sm. 1972[5]
  • Psathyrella microrhiza (Lasch) Konrad & Maubl. – kruchaweczka krótkokorzeniasta
  • Psathyrella minutissima Kits van Wav. 1987[5]
  • Psathyrella murcida (Fr.) Kits van Wav. – kruchaweczka ochrowoczarna
  • Psathyrella noli-tangere (Fr.) A. Pearson & Dennis – kruchaweczka najdelikatniejsza
  • Psathyrella obtusata (Pers.) A.H. Sm. – kruchaweczka białotrzonowa
  • Psathyrella ochracea (Romagn.) M.M. Moser ex Kits van Wav. 1976[5]
  • Psathyrella olympiana A.H. Sm. – kruchaweczka czerwonobrązowa
  • Psathyrella orbicularis (Romagn.) Kits van Wav. 1976[5]
  • Psathyrella panaeoloides (Maire) Arnolds – kruchaweczka kołpaczkowata
  • Psathyrella pennata Fr. A. Pearson & Dennis – kruchaweczka wypaleniskowa
  • Psathyrella pertinax (Fr.) Örstadius – kruchaweczka ziarnista[10]
  • Psathyrella piluliformis Bull. P.D. Orton – kruchaweczka namakająca
  • Psathyrella potteri A.H. Sm – kruchaweczka ochrowobiała[11]
  • Psathyrella praecox A.H. Sm. 1972[5]
  • Psathyrella prona Fr. Gillet – kruchaweczka przydrożna, kruchaweczka różowobrzega[12]
  • Psathyrella pseudocasca (Romagn.) Kits van Wav. – kruchaweczka pniakowa
  • Psathyrella pseudocorrugis (Romagn.) Bon 1983[5]
  • Psathyrella pseudogracilis (Romagn.) M.M. Moser – kruchaweczka workowatorozwierkowa
  • Psathyrella pygmaea (Bull.) Singer – kruchaweczka najmniejsza
  • Psathyrella senex (Peck) A.H. Sm. – kruchaweczka malutka, kruchaweczka szaroczerwonawa[13]
  • Psathyrella seymourensis A.H. Sm. 1972[5]
  • Psathyrella spadiceogrisea Schaeff. Maire – kruchaweczka wąskoblaszkowa
  • Psathyrella sphaerocystis P.D. Orton 1964[5]
  • Psathyrella sphagnicola (Maire) J. Favre – kruchaweczka torfowcowa
  • Psathyrella spintrigera (Fr.) Konrad & Maubl. – kruchaweczka rdzawobrązowa
  • Psathyrella spintrigeroides P.D. Orton 1960[5]
  • Psathyrella storea (Fr.) Romagn. ex Bon – kruchaweczka żółtomiąższowa
  • Psathyrella squamosa (P. Karst.) A.H. Sm. 1972[5]
  • Psathyrella tenuicula (P. Karst.) Örstadius & Huhtinen 1996
  • Psathyrella tephrophylla (Romagn.) M.M. Moser – kruchaweczka popielatoblaszkowa
  • Psathyrella torpens (Fr.) Konrad & Maubl. – kruchaweczka bladomięsna
  • Psathyrella trepida (Fr.) Gillet – kruchaweczka bagienna
  • Psathyrella variata A.H. Sm. 1972[5]
  • Psathyrella vernalis Velen. – kruchaweczka wiosenna

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[14]. Nazwy polskie i wykaz gatunków według Władysława Wojewody[4] i innych[15][5][6]. Pominięto gatunki wątpliwe.

Przypisy

  1. ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-22] .
  2. ↑ E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie – Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
  3. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] .
  4. ↑ a b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 551–561, ISBN 83-89648-09-1 .
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-01-22]  (pol.).
  6. ↑ a b c Psathyrella (kruchaweczka) [online], grzyby.pldata dostępu = 2024-01-23 .
  7. ↑ Nazwy polskie podane przez W. Wojewodę dla synonimów Psathyrella gracilis (Fr.) Quél. i Psathyrella atrolaminata Kits van Wav.
  8. ↑ Takson niepewny.
  9. ↑ A.A. Ronikier A.A., Rare and interesting species of Psathyrella found in the Tatra National Park, „Acta Mycologica”, 42, 2007, s. 85–92 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] .
  10. ↑ W. Wojewoda podaje polską nazwę dla synonimu Psathyrella chondroderma.
  11. ↑ Nazwa polska podana przez W. Wojewodę dla synonimu Psathyrella albidula Romagn. ex M.M. Moser.
  12. ↑ Nazwa polska podana przez W. Wojewodę dla synonimu Psathyrella infida Quél. 1877.
  13. ↑ Nazwa polska podana przez W. Wojewodę dla synonimu Psathyrella ocellata (Romagn.) M.M. Moser 1877.
  14. ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-10-20] .
  15. ↑ Komisja do spraw polskiego nazewnictwa grzybów [online] [dostęp 2017-08-28] .
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
  • EoL: 16781
  • GBIF: 2526774
  • identyfikator iNaturalist: 67745
  • NCBI: 71729