Senna

Senna

Morfologia (Senna alexandrina)
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Rodzaj	Senna
Nazwa systematyczna
Senna Mill. The Gardeners' Dictionary abr. ed. 4 1754
Typ nomenklatoryczny
S. alexandrina P. Miller[3]
Synonimy Adipera Raf. Cathartocarpus Pers. Chamaecassia Link Chamaefistula (DC. ex Collad.) G.Don Chamaesenna (DC.) Raf. ex Pittier Cowellocassia Britton Desmodiocassia Britton & Rose Diallobus Raf. Diplotax Raf. Ditremexa Raf. Earleocassia Britton Echinocassia Britton & Rose Emelista Raf. Gaumerocassia Britton Herpetica Raf. Isandrina Raf. Leonocassia Britton Octelisia Raf. Palmerocassia Britton Panisia Raf. Peiranisia Raf. Phragmocassia Britton & Rose Pseudocassia Britton & Rose Psilorhegma (Vogel) Britton & Rose Pterocassia Britton & Rose Scolodia Raf. Tagera Raf. Tharpia Britton & Rose Vogelocassia Britton Xerocassia Britton & Rose[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Senna – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych (Fabaceae) z podrodziny brezylkowych (Caesalpinioideae). Obejmuje ok. 280^[4]–300^[5] gatunków. Występują w całej strefie międzyzwrotnikowej, a nieliczne gatunki rosną także w strefach umiarkowanych. Zasięg rodzaju obejmuje całą Amerykę Południową, Afrykę i Australię oraz południową część Ameryki Północnej i Azji. Rodzaj najbardziej zróżnicowany jest na kontynentach amerykańskich, gdzie obecnych jest 206 gatunków. W Australii obecne są 33 gatunki, w Afryce kontynentalnej 20, na Madagaskarze 9, w Azji południowej występują pojedyncze gatunki^[5]. Rośliny te rosną głównie w suchych formacjach zaroślowych i leśnych, na sawannach, w caatindze, cerrado, w formacjach nadbrzeżnych, nieliczne występują w wilgotnych lasach równikowych^[5]. Liczne gatunki zostały rozprzestrzenione poza pierwotnym zasięgiem i stały się uciążliwymi gatunkami inwazyjnymi^[6].

Liczne gatunki z tego rodzaju uprawiane są jako rośliny ozdobne. Wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze, głównie ze względu na właściwości przeczyszczające^[7]. S. alata stosowana jest także przy chorobach skóry i do odrobaczania^[6]. Niektóre gatunki wykorzystywane są na obszarach suchych jako rośliny pastewne (np. S. artemisioides, S. didymobotrya). Na plantacjach kawowców sadzona jest jako roślina zacieniająca S. lactea, której drewno cenione jest także w meblarstwie i służy jako paliwo. Cenionego drewna ze względu na wytrzymałość dostarcza S. siamea (wykorzystywane jest do budowy mostów i w kopalniach). Nasiona S. occidentalis i S. tora wykorzystywane bywają jako substytut kawy. Rośliny z tego rodzaju dostarczają także barwników, substancji leczniczych i aromatyzujących^[6], służą do trucia ryb i garbowania skór^[5].

Nazwa rodzaju powstała z arabskiego słowa sana lub sanna znaczącego roślinę o liściach i strąkach działającą przeczyszczająco^[5].

Morfologia

Pokrój

Drzewa (zwykle niewielkie, ale największe osiągają do 40 m wysokości^[7]), krzewy i rzadko rośliny zielne, w tym monokarpiczne – zamierające po wydaniu owoców^[5].

Liście

Sezonowe lub wiecznie zielone, skrętoległe, parzysto pierzasto złożone (bez listka szczytowego), par listków do 14^[7].

Kwiaty

Zwykle żółte, wyrastają w wydłużonych gronach, czasem tworzących gęsto skupione kwiatostany złożone. Działki kielicha w liczbie 5, są rozdzielone niemal do nasady i nierówne. Płatków korony jest 5, z których dolny zwykle jest mniej lub bardziej zredukowany. Pręcików jest 10, ale trzy górne są zwykle silnie zredukowane, a spośród pozostałych 2 lub 3 są dłuższe od reszty. Zalążnia górna, powstaje z jednego owocolistka zawierającego liczne zalążki^[7].

Owoce

Strąki, często drewniejące i posiadające przegrody między nasionami^[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Przed latami 80. XX wieku rodzaj strączyniec Cassia był szeroko ujmowany, ale wówczas wydzielono z niego m.in. rodzaj Senna i Chamaecrista, których odrębność potwierdzona została później w badaniach molekularnych^[5]. Wszystkie trzy rodzaje tworzą plemię Cassieae w obrębie podrodziny brezylkowych Caesalpinioideae w rodzinie bobowatych Fabaceae s.l.^[2][5] Morfologicznie Senna różni się od pozostałych dwóch rodzajów tym, że ma nagie pylniki i nitki dolnych 2 lub 3 pręcików są dłuższe od górnych, ale nigdy dwukrotnie i więcej^[7][5].

Wykaz gatunków^[4]

Przypisy