Skrzydlak

Zobacz też: mercedes skrzydlak.

Skrzydlak (samara)^[1] – owoc suchy i niepękający (typu orzech lub niełupka), o owocni zaopatrzonej w skrzydlaste wyrostki ułatwiające rozsiewanie^[2]. Skrzydlaki należą do diaspor zwanych meteochorami lub też lotnikami i szybownikami tj. takich organów rozprzestrzeniania, które zaopatrzone są w urządzenia zwalniające opadanie w powietrzu i pozwalające na pokonywanie w powietrzu znacznych odległości. Cechą wyróżniającą skrzydlaki od innych meteochorów jest cienki, zwykle błoniasty wyrostek w formie skrzydełka lub skrzydełek^[3]^[1].

Wyróżnia się dwa rodzaje skrzydlaków – szybujące i dynamiczne – różniące się budową skrzydełka i sposobem lotu. W pierwszym przypadku urządzenia lotne umieszczone są symetryczne, a nasiono zajmuje pozycję środkową. Przykładami takich skrzydlaków są owoce wiązów, olszy, brzóz i parczeliny. Skrzydlaki dynamiczne mają środek ciężkości położony niesymetrycznie, dzięki czemu spadając wpadają w ruch wirowy, co pozwala na przemieszczanie się w powietrzu na większe odległości. Dodatkowym przystosowaniem zwiększającym prawdopodobieństwo dalekiego rozsiania skrzydlaków bywa ich silne przytwierdzenie do rośliny macierzystej tak, że tylko podczas silnych wiatrów mogą być oderwane (tak jest u jesiona). Dynamiczne skrzydlaki wykształcają m.in. sosny, klony. Wieloskrzydełkowe owoce wytwarzają też rośliny zielne, np. szczawie^[3].

Dzięki skrzydlastym wyrostkom owoce np. jawora mogą pokonać 5 km, a sosny 2 km^[3].

Przypisy

Zobacz multimedia związane z tematem: Skrzydlak

↑ ^a ^b Bolesław Hryniewiecki: Owoce i nasiona. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1952, s. 46.
↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1053. ISBN 83-214-1305-6.
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Podbielkowski, Maria Podbielkowska: Przystosowania roślin do środowiska. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1992, s. 491-495. ISBN 83-02-04299-4.