Specustawa

Specustawa – potoczne określenie ustaw regulujących w sposób szczególny konkretną dziedzinę, zwykle ze względu na nieefektywność regulacji ogólnych lub procesów administracyjnych w danym obszarze[1][2][3]. Akt normatywny, który na pewien czas wyłącza obowiązywanie (stosowanie) obowiązujących przepisów. Uchwalana w takim samym trybie jak inne ustawy, lecz ma pierwszeństwo przed innymi ustawami. Np. na czas Euro 2012 w celu zwiększenia bezpieczeństwa.

Część wywłaszczeń dokonanych za pomocą specustaw została potem uznana za bezprawne w sądach[4], w innych przypadkach samorządy oraz GDDKiA z naruszeniem prawa odwlekają wypłacanie odszkodowań[5][6].

Przykładowe specustawy
  • specustawa kolejowa – ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2021 r. poz. 1984)[7]
  • specustawa drogowa – ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 311)[8]
  • specustawa EURO 2012 – ustawa z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 (Dz.U. z 2020 r. poz. 2008)
  • specustawa stoczniowa – ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego (Dz.U. z 2020 r. poz. 1696)
  • specustawa lotniskowa – ustawa z dnia 12 lutego 2009 r. o szczególnych zasadach przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego (Dz.U. z 2023 r. poz. 979)
  • specustawa o gazoporcie – ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (Dz.U. z 2024 r. poz. 551)
  • specustawa powodziowa – ustawa z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz.U. z 2024 r. poz. 654)
  • specustawa przeciwpowodziowa – ustawa z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 933)
  • specustawa atomowa – ustawa z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących (Dz.U. z 2024 r. poz. 412)
  • specustawa przesyłowa – ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych (Dz.U. z 2024 r. poz. 555)
  • specustawa o NATO – ustawa z dnia 16 marca 2016 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z organizacją Szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie w 2016 roku (Dz.U. z 2016 r. poz. 379, ze zm.)
  • specustawa o ŚDM – ustawa z dnia 18 marca 2016 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z organizacją wizyty Jego Świątobliwości Papieża Franciszka w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Światowych Dni Młodzieży – Kraków 2016 (Dz.U. z 2017 r. poz. 685)
  • specustawa w sprawie kanału przez Mierzeję Wiślaną – ustawa z dnia 24 lutego 2017 r. o inwestycjach w zakresie budowy drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską (Dz.U. z 2024 r. poz. 285)
  • specustawa w sprawie budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego – ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o Centralnym Porcie Komunikacyjnym (Dz.U. z 2024 r. poz. 545)
  • specustawa mieszkaniowa – ustawa z dnia 5 lipca 2018 o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących (Dz.U. z 2024 r. poz. 195)
  • specustawa ws. zadłużenia gminy Ostrowice – ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o szczególnych rozwiązaniach dotyczących gminy Ostrowice w województwie zachodniopomorskim (Dz.U. z 2018 r. poz. 1432)
  • specustawa koronawirusowa – ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1327)[9]
  • specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy – ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2024 r. poz. 167)

Przypisy

  1. ↑ Konrad Majszyk, Ewa Maria Radlińska: Koniec specustawy na Euro 2012, zwykłe prawo znów utrudni inwestycje. Forsal.pl, 2013.
  2. ↑ Łukasz Grzesiak: Czemu (a raczej: komu?) mają służyć specustawy?. Urbanistyka.info.
  3. ↑ Karol Pogorzelski: Pogorzelski: Złowroga tradycja specustaw. Instytut Misesa, 2010.
  4. ↑ Krzywdowie wygrali, parking przy stadionie nielegalny. Gazeta Wrocławska, 2012.
  5. ↑ Samorządy nie mają gdzie inwestować, więc wywłaszczają. Ale nie płacą. Forsal.pl, 2012.
  6. ↑ NIK o nabywaniu nieruchomości pod budowę dróg krajowych. NIK, 2014.
  7. ↑ Zaliczana do tzw. specustaw od nowelizacji z 2006 na mocy ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. z 2006 r. nr 12, poz. 63) wprowadzającej rozdziału 2a: Budowa i przebudowa linii kolejowych określonych w Narodowym Planie Rozwoju (obecnie uchylony i zastąpiony „spec-” rozdziałem 2b: Szczególne zasady i warunki przygotowania inwestycji dotyczących linii kolejowych o znaczeniu państwowym).
  8. ↑ Pierwotnie jako ustawa o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych.
  9. ↑ Specustawa koronawirusowa już obowiązuje. TVN24. [dostęp 2020-03-09].

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.