Stefan Szajdak

Stefan Szajdak

Stefan Szajdak
Data i miejsce urodzenia	14 grudnia 1910 Turze
Data śmierci	6 marca 2004
Narodowość	polska
Język	polski
Alma Mater	Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Dziedzina sztuki	literatura
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach

Stefan Szajdak (ur. 14 grudnia 1910 w Turzach^[1], zm. 6 marca 2004) – polski poeta autentysta, współzałożyciel grupy poetyckiej „Wołyń”^[2].

Podczas II wojny światowej żołnierz 2 Korpusu Polski, 3 Dywizji Strzelców Karpackich. Uczestnik walk o Monte Cassino.

Życiorys

W 1932 roku ukończył Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Ostrzeszowie. W tym samym roku rozpoczął pracę jako nauczyciel w szkole podstawowej w Kępnie, a następnie w Ostrzeszowie. 1 września 1934 przeniósł się do Łucka, Równego, a następnie do Kiwerc. Tam nauczał do końca sierpnia 1939 – zdając w 1937 roku – praktyczny egzamin nauczycielski. W 1938 r. rozpoczął zaoczne studia na Wydziale Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Z chwilą wejścia do Armii Czerwonej do Kiwerc został aresztowany, a następnie wywieziony do obozu pracy na Syberii. W 1947 powrócił do Polski i osiadł w Środzie Wielkopolskiej, gdzie pracował jako nauczyciel, a następnie dyrektor biblioteki pedagogicznej. W 1967, mając 57 lat, ukończył studia wyższe na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także Studium Kulturalno-Oświatowe na tejże uczelni.

Należał on do grupy polskich poetów autentystów, nazywano ich „Okoliczanie”, ponieważ skupiali się wokół miesięcznika „Okolica Poetów”, wydawanego w Ostrzeszowie w latach 1935–1939 przez Stanisława Czernika. Na Wołyniu w Równem w latach 30. XX wieku współtworzył grupę poetycką „Wołyń” z Wacławem Iwaniukiem (późniejszym polskim poetą emigracyjnym) oraz Czesławem Janczarskim (powojennym redaktorem naczelnym czasopisma dla dzieci „Miś”) i Zygmuntem Janem Rumlem. W późniejszym okresie do grupy „Wołyń” przyłączyli się Zuzanna Ginczanka, Józef Łobodowski, Władysław Milczarek i Jan Śpiewak.

Twórczość

Przed 1939 r. debiutował wierszami w czasopismach literackich: „Wici Wielkopolskie”, „Okolica Poetów”, „Kamena” (wydawana w Lublinie), „Kultura”, „Kuźnica”, „Fontana”, „Prosto z Mostu”, „Miesięcznik Literatury i Sztuki” oraz na łamach pism: „Nowy Przyjaciel Ludu” w Kępnie, „Gazeta Ostrzeszowska” w Ostrzeszowie i „Wielkopolanin” w Poznaniu.

Po wojnie opublikował wiersze w czasopismach: „Nurt”, „Gazeta Poznańska”, „Głos Wielkopolski”, „Literacki Głos Nauczycielski”, „Bez Przysłony”, „Fakty”, „Nurt”, „Nike”, „Tygodnik Ludowy”, „Średzki Kwartalnik Kulturalny”, „Okolica Poetów” (1978, numer okolicznościowy), „Chłopska Droga”, „Gazeta Zachodnia”. Ponadto w tym okresie wydał kilka tomików poezji m.in. Blask życia, Dedykacje słońcu, Gorące źródła.

W 1978 r. Wydawnictwo Łódzkie zamieściło jego utwory w Antologii Poezji Autentystów, a Wydawnictwo Poznańskie w 1981 r. wydrukowało jego wiersze w antologii Pieśni i Pejzaże. Jego wiersze zawierały również antologie: Drugi puls (almanach poezji nauczycieli, Poznań 1984), Czas niezapisany (almanach poetycki, Poznań 1999 r.). Utwory Stefana Szajdaka były prezentowane na antenie poznańskiego i warszawskiego radia.

W 2012 opublikowano książkę pt. Stefan Szajdak – Poeta Autentyzmu,. Natomiast w 2015 ukazał się zbiór wierszy zatytułowany Stefan Szajdak – Wiersze Wybrane. W 2016 została wydana pozycja pt. Stefan Szajdak. Autentysta. Współzałożyciel Grupy Poetyckiej Wołyń. Utwory, zawierająca zebraną spuścizną literacką Stefana Szajdaka. W 2023 Muzeum Niepodległości wydało publikację Grupa Poetycka „Wołyń” – geneza, przedstawiciele, wiersze, napisaną przez prof. dr hab. Lecha Wojciecha Szajdaka, zawierającą wiersze jego ojca, Stefana^[3]. Prof. Szajdak przygotował także wystawę Portret z wierszy i pamięci. Grupa Poetycka „Wołyń”^[4].

Laureat konkursów poetyckich w Gdańsku (1984), Poznaniu (1986) oraz w Zduńskiej Woli (1986).

Opracowania

Był współautorem książek Film skuteczną pomocą dydaktyczną (Warszawa 1970) oraz Wielkopolskie sejmiki szlacheckie (Środa Wlkp., 1984). Ponadto po 1945 opublikował wiele artykułów, prac krytycznych oraz recenzji książek historycznych i podręczników akademickich.

Wybrane nagrody i odznaczenia

• Krzyż Monte Cassino (Włochy 1944),
• Odznaka 3 Dywizji Strzelców Karpackich (Wielka Brytania 1945),
• The War Medal 1939/1945 (Wielka Brytania 1947),
• Złoty Krzyż Zasługi (Warszawa 1973),
• Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Powiatu Środa Wlkp” 1975,
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (Warszawa 1976),
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (Warszawa 1979),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polaki (Warszawa 1980),
• Brązowy Medal za Zasługi dla Obronności Kraju (Warszawa 1980),
• Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (Warszawa 1990).

• Czechowicz J. 1938, Poezja Wołynia, „Kurier Literacko-Naukowy” nr 50 (12 XII), s. 8–9.
• Czernik S. 1961, Okolica poetów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 64–65.
• Jaworski K.A. 1973, W kręgu Kameny, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin, s. 189–217.
• Ożóg J.B. 1984, Okoliczanie. Antologia poezji polskiego autentyzmu, s. 161.
• Szadkowska M., Szajdak L.W. 2012, Stefan Szajdak – poeta autentyzmu, Prodruk, Poznań, s. 132.
• Szajdak L.W. 2015, Stefan Szajdak. Wiersze wybrane. Współzałożyciel grupy poetyckiej Wołyń, Instytut Badań Kościelnych w Łucku.
• Wołanie z Wołynia, Biały Dunajec – Ostróg, s. 79.
• Szajdak L.W. 2016, Stefan Szajdak. Autentysta. Współzałożyciel Grupy Poetyckiej Wołyń. Utwory, Prodruk, Poznań, sp. 219.
• Polska Bibliografia Literacka

Przypisy