Strączyn
 Strączyn żółty | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | |||
| Rząd | bobowce | ||
| Rodzina | bobowate | ||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | strączyn | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Cladrastis Rafinesque Neogenyton: 1 (1825)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| C. fragrans Rafinesque[4] | |||
| |||
| |||
Strączyn (Cladrastis Raf.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae). Obejmuje cztery gatunki[3]. Jeden z nich – strączyn żółty C. kentukea – występuje we wschodniej części Ameryki Północnej, pozostałe w Chinach i Japonii[3]. Są to drzewa rosnące w zimozielonych lasach górskich strefy umiarkowanej oraz w lasach mieszanych i liściastych zrzucających liście zimą[5].
Drzewa te wyróżniają się żółtą barwą drewna. Znaczenie użytkowe ma zwłaszcza strączyn żółty C. kentukea uprawiany jako ozdobny i dostarczający cenionego drewna. Jest ono wykorzystywane m.in. do wyrobu kolb karabinów. Z drewna twardzielowego uzyskuje się żółty barwnik[6][5][7]. W Polsce rzadko uprawiany jako drzewo ozdobne jest strączyn żółty, inne są uznawane za zbyt wrażliwe na mrozy[8].
Morfologia
- Pokrój
- Drzewa do 25 m wysokości o pędach bezbronnych[7][8].
- Liście
- Sezonowe, skrętoległe[7], bez przylistków[9]. Blaszka nieparzysto pierzasto złożona. Listków jest 7–13 i osadzone są one skrętolegle na osi liścia, która u nasady jest zgrubiała[7]. Blaszki listków są cienkie, całobrzegie[9].
- Kwiaty
- Zebrane w wiechy wzniesione lub zwisające[7], wyrastające na końcach pędów, z odpadającymi podsadkami i przysadkami[9]. Kwiaty motylkowe[7], ale z wszystkimi płatkami wolnymi[8], białymi, rzadko różowawe, rzadko z żółtymi plamkami[7]. Kielich dzwonkowaty, z 5 równymi ząbkami[7][9]. Pręcików 10, wolnych, lub z nitkami zrastającymi się u nasady. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną, równowąskolancetowatą zalążnią[7][9], z cienką i wygiętą szyjką słupka zwieńczoną drobnym znamieniem[9].
- Owoce
- Strąki spłaszczone, czasem przewężone między nasionami i oskrzydlone[7][9].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Jeden z rodzajów plemienia Sophoreae z podrodziny bobowatych właściwych (Faboideae) z rodziny bobowatych (Fabaceae)[2][10]. Zaliczane tu w niektórych ujęciach inne gatunki (C. platycarpa, C. chingii i C. scandens)[9] klasyfikowane są razem jako Platyosprion platycarpum (Maxim.) Maxim.[11] Jako najbliżej spokrewnione rodzaje wskazywane są perełkowiec Styphnolobium i Pickeringia[3].
- Cladrastis delavayi (Franch.) Prain – strączyn chiński
- Cladrastis kentukea (Dum.Cours.) Rudd – strączyn żółty
- Cladrastis shikokiana (Makino) Makino
- Cladrastis wilsonii Takeda – strączyn Wilsona
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-01-11] (ang.).
- ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-01-11] (ang.).
- ↑ a b c d e Cladrastis Raf.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-11].
- ↑ Cladrastis. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-01-11].
- ↑ a b G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 233. ISBN 978-1-900347-80-8.
- ↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 207, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e f g h i j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 281. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b c d Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste C. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 120–123. ISBN 83-01-11074-0.
- ↑ a b c d e f g h Bojian Bao & Michael A. Vincent: Cladrastis Rafinesque. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-01-11].
- ↑ Genus Cladrastis Raf.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-11]. (ang.).
- ↑ Platyosprion platycarpum. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-11].
