Tadeusz Lisicki

Tadeusz Lisicki
generał brygady
Data i miejsce urodzenia

20 czerwca 1910
Inowrocław

Data i miejsce śmierci

30 lipca 1991
Eastbourne

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (od 1941) Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Wojenny 1939–1945 (Francja) Order Imperium Brytyjskiego od 1936 (wojskowy)

Tadeusz Lisicki (ur. 20 czerwca 1910 w okolicach Inowrocławia, zm. 30 lipca 1991 w Eastbourne, Wielka Brytania) – generał brygady, oficer dyplomowany, doktor nauk technicznych, inżynier, dowódca kompanii radiowywiadu odpowiedzialny m.in. za rozszyfrowywanie niemieckich szyfrów: kluczy ręcznych i maszynowych, szef Wydziału Łączności Oddziału VI (Specjalnego), dowódca Batalionu Łączności Sztabu Naczelnego Wodza, zaangażowany w rozpracowanie niemieckiej maszyny szyfrującej "Enigma"[1][2]. Po wojnie szef osobistego sztabu gen. Władysława Andersa[3].

Życiorys

Urodził się w średnio zamożnej rodzinie ziemiańskiej. W 1932 ukończył z drugą lokatą Szkołę Podchorążych Inżynierii w Warszawie, skierowany do służby w Pułku Radiotelegraficznym[3]. W 1937 jako zawodowy oficer łączności ukończył studia na Politechnice Warszawskiej, uzyskując tytuł inżyniera[1][3]. W latach 1937–1939 szef Wydziału Radiotechniki Wojskowej w Państwowym Instytucie Telekomunikacyjnym w Warszawie[4]

Na wystawie handlowej w Lipsku (Niemcy) zauważył wystawiony wczesny typ niemieckiej maszyny szyfrującej "Enigma", doprowadził do jej zakupu przez Oddział II oraz do rozpoczęcia prac przez Biuro Szyfrów nad rozszyfrowywaniem niemieckich szyfrów: kluczy ręcznych i maszynowych[1]. Wiosną 1940 w Głównym Urzędzie Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) opracowano „Sonderfahndungliste GB” (specjalny list gończy), znany jako "Czarna lista Hitlera"[5][6], zawierający nazwiska i dane osobowe 2820 osób, które po inwazji na Wielką Brytanię miały zostać wytropione i aresztowane przez jednostki specjalne SS. Nazwisko oraz dane Tadeusza Lisickiego zostały tam wpisane pod numerem L101[5][6].

W kampanii wrześniowej 1939 zastępca dowódcy Oddziału Specjalnego Wojsk Łączności, później we Francji, mianowany dowódcą kompanii radiowej 1 Dywizji Grenadierów[4], uczestniczył w kampanii francuskiej. Po raz drugi uniknął niewoli niemieckiej, przez Gibraltar dotarł do Wielkiej Brytanii[3]. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii od 2 stycznia 1941 do 31 maja 1941 uczestnik kursu Wyższej Szkoły Wojennej (I kurs na obczyźnie) w Londynie, po jego ukończeniu mianowany oficerem dyplomowanym. Podczas kursu zaprzyjaźnił się z późniejszym cichociemnym por. Teodorem Cetysem[1].

Od 1942 szef Wydziału Łączności w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza[3]. W grudniu 1942 jako doradca gen. Wladysława Sikorskiego wysłany do USA (Chicago, Waszyngton, Nowy Jork)[4] w celu zakupu sprzętu radiowego do łączności z okupowaną Polską, m.in. nadajnikow o mocy od 400 do 3000 watów oraz odbiorników firm Halocrafter, T.C.A. i in. Po powrocie, od 13 maja 1943 mianowany dowódcą Oddziału Radio Sztabu NW w Dover House w Stanmore pod Londynem, 25 sierpnia 1944 przekształconego w Batalion Łączności Sztabu NW[1][7]. Zadaniem Oddziału Radio było utrzymywanie łączności radiowej Sztabu Naczelnego Wodza oraz instytucji centralnych ze wszystkimi jednostkami wojskowymi Polskich Sił Zbrojnych, w szczególności obsługa niezależnych grup sieci radiowych: Oddziału Specjalnego oraz Oddziału II (wywiad) a także radiowywiad. Do jego zadań należało także szkolenie specjalistów łączności na potrzeby własne oraz innych jednostek PSZ[7].

W skład Oddziału Radio wchodziła m.in. Kompania Radiowywiadu w Boxmoor pod Londynem, w której służyli matematycy: Marian Rejewski, Henryk Zygalski, rozpracowujący niemiecką "Enigmę".Kompania współpracowała z ośrodkiem kryptologicznym w Bletchley Park, brytyjskiej Rządowej Szkoły Kodów i Szyfrów (Government Code and Cypher School), później znanej jako Rządowa Centrala Łączności (Government Communications Headquarters). Ponadto w skład Oddziału wchodziła także Kompania Radiotelegraficzna, obługująca wszystkie oddziały Sztabu Naczelnego Wodza, w szczególności Oddział II (wywiad) oraz Oddział VI (Specjalny, zwany także Krajowym)[1] Ogółem w batalionie służyło ok. 370 łącznościowców, utrzymujących łączność (lato 1944) z 95 radiostacjami, w tym z 60 Armii Krajowej, zlokalizowanymi w okupowanej Polsce. Batalion rozformowano 20 stycznia 1948[7].

Po wojnie szef osobistego sztabu gen. Władysława Andersa. Po demobilizacji uzyskał tytuł doktora nauk technicznych. Współzałożyciel wielu polskich organizacji zawodowych i społecznych, członek zarządu i wieloletni prezes Związku Łącznościowców[3]. Prowadził firmy elektroniczne, m.in. Leron Electronics Ltd., Avinage Ltd. Autor licznych odczytów oraz publikacji, m.in. nt. Enigmy. Działał w Polskim Ruchu Wolnościowym "Niepodległość i Demokracja". Członek ekskluzywnego klubu dżentelmenów Savile Club w Mayfair (Londyn, Wielka Brytania)[1]. 11 listopada 1990 awansowany na stopień generała brygady przez prezydenta RP Ryszarda Kaczorowskiego[8][3].

Zmarł nagle 30 lipca 1991. 25 listopada 1991 urna z jego prochami została złożona w grobowcu rodzinnym na warszawskich Powązkach[3].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Zbigniew S.Z.S. Siemaszko Zbigniew S.Z.S., Brytyjczycy zaangażowani w sprawy polskie, „Zeszyty Historyczne” (112), Paryż: Instytut Literacki, 1995, s. 93-94, ISBN 2-7168-0157-6, ISSN 0406-0393 .
  2. ↑ TadeuszT. Lisicki TadeuszT., Historia i metody rozwiązania niemieckiego szyfru maszynowego „ENIGMA”, Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/53, 1975 .
  3. ↑ a b c d e f g h Noty biograficzne autorów opracowań i wspomnień, (dot. Tadeusz Lisicki, I. Junosza-Drerwnowski, Jan Jurewicz, Ludwik Żerański) Kolekcja dokumentów historycznych w Bibliotece Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu, sygn. K/1119, s. 80 .
  4. ↑ a b c TadeuszT. Lisicki TadeuszT., Dane personalne, Kolekcja dokumentów historycznych w Bibliotece Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu, sygn. K/1311., 1974 .
  5. ↑ a b Hitler's Black Book – List of Persons Wanted [online], www.forces-war-records.co.uk [dostęp 2022-01-16] .
  6. ↑ a b Lista Brytyjczyków poszukiwanych przez Hitlera przetłumaczona i dostępna w Internecie | HISTORIA.org.pl – historia, kultura, muzea, matura, rekonstrukcje i recenzje historyczne [online], HISTORIA.org.pl, 20 września 2015 [dostęp 2022-01-16]  (pol.).
  7. ↑ a b c GrzegorzG. Jasiński GrzegorzG., Batalion łączności Sztabu Naczelnego Wodza, Warszawa: ZG ŚZŻAK, kwiecień 2021, s. 20-24, ISSN 1233-8567 .
  8. ↑ Zdzisław Nicman. Ostatni generał mianowany na uchodźstwie. „Polska Zbrojna”, 1995. Warszawa. 
Kontrola autorytatywna (osoba):
  • VIAF: 4926150325584110090000
  • PLWABN: 9810647357105606