Tadeusz Lutak

Tadeusz Lutak
Pancerz
kapitan kapitan
Data i miejsce urodzenia

29 sierpnia 1917
Żarnowa

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
AK Armia Krajowa

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Armii Krajowej Krzyż Partyzancki Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości Medal „Pro Bono Poloniae” Świadek Historii

Tadeusz Lutak ps. „Pancerz” (ur. 29 sierpnia 1917 w Żarnowej) – kapitan Wojska Polskiego, żołnierz konspiracji niepodległościowej w czasie II wojny światowej[1].

Życiorys

Po ukończeniu szkoły powszechnej wstąpił do wojska. 25 listopada 1937 został przydzielony do szkoły podoficerskiej jako elew 2. Batalionu Pancernego w Żurawicy. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej we wrześniu 1938 został przydzielony do kompanii czołgów Vickers jako goniec motocyklowy. W tym samym roku wziął udział w zajęciu Śląska Cieszyńskiego, Orawy i Spiszu[1].

W trakcie polskiej wojny obronnej września 1939 brał udział w walkach 121. kompanii czołgów lekkich w ramach 10 Brygady Kawalerii i dostał się do niewoli niemieckiej, z której jednak zdołał zbiec. Od 1940 zaangażowany był w działalność konspiracyjną w ramach Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Był członkiem grupy dywersyjnej Stanisława Mikulskiego ps. „Żmija”. W ramach podległej AK organizacji wywiadowczo-dywersyjnej kryptonim „Ruch” pozyskiwał informacje wywiadowcze. Brał udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych, a także w akcji likwidacyjnej kolaboranta niemieckiego Edwarda Kocha w Niebylcu[1]. Był żołnierzem w plutonie dyspozycyjnym Inspektoratu Rzeszów Armii Krajowej, a w 1944 został dowódcą drużyny dywersyjnej z Żarnowej w dowodzonym przez ppor. Mikulskiego plutonie dywersyjnym Placówki AK Strzyżów[2][3][1]. Po wkroczeniu Armii Czerwonej wyjechał na Ziemie Odzyskane. W rodzinne strony powrócił w 1946 i w kolejnych latach pracował w Żarnowej jako rolnik i masarz[1].

Po transformacji systemowej w Polsce zaangażował się w działalność kombatancką jako członek Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych. W 2001 został awansowany na podporucznika WP w stanie spoczynku. W 2019 otrzymał Nagrodą Honorową IPN – „Świadek Historii”[1].

W sierpniu 2022 obchodził 105 urodziny, będąc w tym momencie także najstarszym byłym czołgistą WP[4]. Został wówczas wyróżniony tytułem Honorowego Obywatela Powiatu Strzyżowskiego[5]. 3 marca 2023 został awansowany na kapitana WP w stanie spoczynku[6]. W lutym 2024 otrzymał honorową odznakę „Zasłużony dla województwa podkarpackiego”[7].

Wybrane odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m Por. Tadeusz Lutak, ps. „Pancerz” skończył 105 lata – żołnierz Armii Krajowej, uczestnik kampanii wrześniowej, najstarszy czołgista Wojska Polskiego i Świadek Historii IPN. rzeszow.ipn.gov.pl. [dostęp 2023-02-17].
  2. ↑ A.A. Zielińska A.A., "Żołnierze wyklęci" żyli wśród nas [online], Strzyżowski.pl, 4 października 2018 .
  3. ↑ Konieczkowski 1986 ↓, s. 96.
  4. ↑ 105 lat kończy dzisiaj por. Tadeusz Lutak ze Strzyżowa. Jeden z ostatnich żołnierzy wojny obronnej we wrześniu 1939 roku. nowiny24.pl. [dostęp 2023-02-17].
  5. ↑ Tytuł Honorowego Obywatela Powiatu Strzyżowskiego dla por. Tadeusza Lutaka. strzyzow.pl. [dostęp 2023-02-17].
  6. ↑ Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., Tadeusz Lutak ps. Pancerz awansowany do stopnia kapitana [online], rzeszow.tvp.pl [dostęp 2023-07-25]  (pol.).
  7. ↑ Sejmik uhonorował kpt. Tadeusza Lutaka, najstarszego podkarpackiego akowca. 2024-02-27. [dostęp 2024-02-27].
  8. ↑ Wojewoda wręczyła Krzyże Oficerskie Orderu Odrodzenia Polski. rzeszow.uw.gov.pl. [dostęp 2023-02-17].

Bibliografia

  • RomanR. Konieczkowski RomanR., Strzępy wspomnień, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986 .
  • Zbigniew K.Z.K. Wójcik Zbigniew K.Z.K., Rzeszów w latach drugiej wojny światowej. Okupacja i konspiracja 1939–1944–1945, Rzeszów: Instytut Europejskich Studiów Społecznych, 1998 .