Tefroseris

Tefroseris

Starzec błotny Tephroseris palustris
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	tefroseris
Nazwa systematyczna
Tephroseris (Rchb.) Rchb. Deut. Bot. Herb.-Buch: 87 (1841)[3]
Synonimy
Cineraria sect. Tephroseris Reichenbach[4] Heloseris Rchb. ex Steud.[3] Senecio sect. Tephroseris Rchb.[5]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Tefroseris^[6] (Tephroseris (Rchb.) Rchb.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 44 gatunki^[3]. Występują one w strefie umiarkowanej i subarktycznej półkuli północnej – w Europie, Azji i Ameryce Północnej. W Polsce rodzaj reprezentowany jest przez cztery gatunki: tefroserisa całolistnego T. integrifolia, starca kędzierzawego Tephroseris crispa, starca błotnego T. palustris i starca długolistnego T. papposa (poza tym dwa podgatunki T. integrifolia bywają podnoszone do rangi gatunków – tefroseris całolistny główkowaty (starzec główkowaty) T. integrifolia subsp. capitata i tefroseris całolistny pomarańczowy (starzec pomarańczowy) T. integrifolia subsp. aurantiaca)^[3][6][7]. Mimo odrębnego pochodzenia, przynależności do odmiennych podplemion, gatunki z tego rodzaju były i wciąż bywają łączone z rodzajem starzec Senecio^[7].

Tefroseris całolistny T. integrifolia bywa uprawiany jako roślina ozdobna^[8].

Morfologia

Pokrój

Na ogół byliny lub rośliny dwuletnie^[9], tylko w przypadku T. palustris rośliny roczne o pędzie dętym z bulwiasto zgrubiałą nasadą^[5]. Łodygi pojedyncze lub w luźnych skupieniach, wzniesione, osiągające od 10 do ponad 100 cm. Pędy zwykle pajęczynowato owłosione^[10].

Liście

Odziomkowe i łodygowe, skrętoległe^[10], siedzące, ale często z nasadą blaszki zwężoną u nasady^[9] lub ogonkowe^[10]. Górne liście siedzące i mniejsze od dolnych^[10]. Blaszki niepodzielone, całobrzegie, piłkowane lub ząbkowane^[9], czasem faliste lub pierzasto wcinane, zwykle owłosione^[10].

Kwiaty

Zebrane w niezbyt liczne lub pojedyncze koszyczki^[9], czasem też w liczbie kilkudziesięciu, tworzących podbaldachy na szczycie pędu. Okrywy są półkuliste lub dzwonkowate o średnicy od 8 do kilkunastu mm. Listki okrywy wyrastają w jednym lub rzędach, są prosto wzniesione i wolne, mają kształt lancetowaty do równowąskiego, na końcach są błoniaste, poza tym zwykle pajęczynowato owłosione. U nasady okrywy brak dodatkowych listków. Dno kwiatostanowe jest płaskie lub lekko wypukłe i gładkie – bez plewinek. Kwiatów języczkowych czasem brak albo jest ich 8, 13 lub 21, mają barwę żółtą lub żółtopomarańczową. Są one słupkowe i płodne. W środkowej części koszyczka rozwijają się kwiaty obupłciowe rurkowate. Ich korona jest w dole rurkowata, zakończona 5 równowąskimi łatkami prosto wzniesionymi lub odgiętymi, barwy żółtej lub żółtopomarańczowej, rzadko kremowej lub czerwonawej^[10].

Owoce

Niełupki walcowate, 10-żebrowe lub 10-nerwowe, nagie lub lekko omszone. Puch kielichowy trwały, w postaci kilkudziesięciu białych lub brązowawych włosków^[10].

Rodzaje podobne

Starzec Senecio w Europie różni się obecnością dodatkowych listków u nasady okrywy, nieciągłą strefą płodną znamion^[5].

Systematyka

Rodzaj z podplemienia Tussilagininae plemienia Senecioneae z podrodziny Asteroideae i rodziny astrowatych Asteraceae^[11]. Mimo że gatunki tu zaliczane wyodrębnione zostały w 1841 roku w randze rodzaju, przez znaczną część XIX i XX wieku na ogół traktowane były jako sekcja Tephroseris w obrębie rodzaju starzec Senecio^[5]. Odrębność tego rodzaju na podstawie kryteriów morfologicznych wykazana została przez Kåre Bremera w 1994^[12] i na początku XXI wieku potwierdzona została w analizach molekularnych^[5][13]. Rodzaj należy do odrębnego niż Senecio podplemienia, w obrębie którego wchodzi w skład grupy (kladu) Ligularia-Cremanthodium-Parasenecio. Zaliczanie tych gatunków do rodzaju Senecio czyni z niego takson polifiletyczny^[5].

Wykaz gatunków^[3]

Przypisy