Tren – Ofiarom Hiroszimy

Tren – Ofiarom Hiroszimy

Kompozytor	Krzysztof Penderecki
Czas powstania	1960
Czas trwania	8’37’’

Tren – Ofiarom Hiroszimy – utwór muzyczny autorstwa Krzysztofa Pendereckiego, który skomponował w 1960 roku.

Nazwa

Początkowo utwór nosił tytuł 8’37’’ i był on związany z czasem jego trwania^[1]. W 1961 roku dyrektor muzyczny Polskiego Radia, Roman Jasiński, zwrócił uwagę na tytuł^[1]. Wtedy zmieniono go na Tren – Ofiarom Hiroszimy^[1]. Tytułu nie należy rozumieć dosłownie^[1]. Nie ilustruje on tragedii Hiroszimy, lecz jest dedykowany tym, którzy w 1945 roku zginęli w Hiroszimie^[1].

Historia

W 1959 roku podczas II Konkursu Młodych Kompozytorów organizowanego przez Związek Kompozytorów Polskich jurorzy nagrodzili trzema najważniejszymi nagrodami utwór młodego kompozytora Krzysztofa Pendereckiego^[1]. Główną nagrodą w konkursie był wyjazd na dwumiesięczne stypendium do Włoch^[1]. Tam powstał utwór, ukończony po powrocie do kraju^[1], któremu kompozytor nadał tytuł 8’37’'^[2]. Był on przeznaczony na 52 instrumenty smyczkowe (24 skrzypce, 10 altówek, 10 wiolonczel i 8 kontrabasów)^[1]. Penderecki wprowadził do utworu nowe artykulacje, takie jak gra na strunniku, na podstawku, na strunach za podstawkiem, uderzanie żabką smyczka lub palcem w górną płytę instrumentu, wibrowanie szybkie i wolne^[1].

Utwór, który został wysłany w 1960 roku na Konkurs Kompozytorski im. Grzegorza Fitelberga, otrzymał tam III nagrodę. Następnie dokonano jego nagrania przez Wielką Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach pod batutą J. Krenza i wysłano w 1961 roku do Paryża na sesję Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów UNESCO^[2]. Utwór zajął tam IV miejsce^[1]. W wielu krajach muzycy orkiestrowi nie chcieli wykonywać utworu, ponieważ obawiali się, że np. uderzanie żabką smyczka w dekę instrumentu może zniszczyć lakier na instrumencie^[1].

Wykorzystanie utworu

• W 1965 roku powstał film dokumentalny Ludwika Perskiego pt. Portret dyrygenta, pokazujący próbę Trenu – Ofiarom Hiroszimy w wykonaniu Orkiestry Filharmonii Narodowej pod batutą Witolda Rowickiego^[3].
• W 1969 roku Marian Ussorowski stworzył poetycką etiudę dokumentalną Tren^[4].
• Utwór został wykorzystany m.in. w filmach Lśnienie Kubricka, Inland Empire Lyncha, Egzorcysta Friedkina^[5] i trzecim sezonie serialu Miasteczko Twin Peaks z roku 2017^[6].

Nagrody

• 1960: III nagroda w konkursie kompozytorskim im. Grzegorza Fitelberga
• 1962: nagroda Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów UNESCO w Paryżu^[7]

Przypisy